9-mavzu. Kolloid sistemalarning elektrokinetik xossalari

 
1878 yilda Dorn elektroforezga teskari hodisani ochdi va uni 
sedimentatsiya 
(cho‟kish) 
potensiali 
deb nomladi.
 
 
 
Sedimentatsiya potensiali 
– idishda turli balandlikda joylashtirilgan elektrodlarda 
potensiallar hosil bo‘lish hodisasi bo‘lib, bu dispers faza zarrachalarining cho‘kishiga olib keladi. 
Shunday qilib, potensiallar farqi zarrachalar harakati natijasida yuzaga keladi.
Elektroosmos, elektroforez, oqim potensiali va sedimentatsiya potensiallari hodisalari 
umumiy nom bilan elektrokinetik hodisalar deyiladi.
Dispers sistemada qattiq zarrachaga elektrolit ionlarining tanlab adsorbilanishi natijasida 
ma‘lum tuzilishga ega bo‘lgan qo‘sh elektr qavat (QEQ) paydo bo‘ladi.
 
AgNO3 + KI = AgI + KNO3 
Reaksiya bo‘yicha mayda dispersli AgI cho‘kmasini olishda stabilizasiya (barqaror) qilish 
uchun dastlabki moddalar (elektrolitlar) dan biri mo‘l miqdorda olinadi. Bu vaqtda ortiqcha 
olingan elektrolit ionlaridan biri ya‘ni AgI cho‘kmasi tarkibiga kiruvchi Ag+ (AgNO3 mo‘l 
miqdorda olinganda) yoki I- (KI mo‘l miqdorda olinganda) ionlaridan biri AgI cho‘kmasi sirtiga 
adsorbilanadi. Mo’l miqdorda adsorbilangan ion potensial belgilovchi (aniqlovchi) ion deyiladi 
va ular qo‘sh elektr qavatning ichki qismini tashkil etadi. Buni yaxshiroq tushuntirish uchun AgI 
zolining 2 xil holatda ya‘ni, AgNO3 mo‘l olinganda va KI mo‘l miqdor olingandagi tuzilishlarini 
ko‘rib chiqamiz: 

---

 
3.Elektroforez yordamida dzeta potensialni aniqlash. 
Termodinamik potensial - qattiq zarracha sirti bilan suyuqlik o‘rtasidagi umumiy 
potensiallar ayirmasini ko‘rsatadi.
Termodinamik potensial kattaligi sirtga yopishgan barcha anionlar bilan suyuqlikning 
adsorbsion va diffuzion qavatlaridagi o‘shancha kationlar orasidagi umumiy potensiallar 
ayirmasini ko‘rsatadi.
Sirg‘anish tezligidagi potensial elektrokinetik potensial yoki dzeta-potensiali deyiladi.
Zarrachalar harakatlanishida qo‘sh elektr qavat buziladi.
Qattiq va suyuq fazalar ko‘chishida ajralish (buzilish) joyi