Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muso al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

 
 
Modomiki, tok vaqt birligi ichida koʻndalang kesim yuzidan oʻtayotgan zaryadlar 
miqdoriga teng ekan, biz uni matematik jihatdan quyidagicha ifodalashimiz mumkin: 
 
Bu – tok kuchining sodda tushuntirilishi. 
Tok kuchiga oid baʼzi eslatmalar 
Metallarda tok kuchini nima tashiydi?
Modomiki, elektronlar metallarda erkin 
harakatlanar ekan, harakatlanayotgan elektronlar metallarda tok kuchi hosil qiladi. Metall 
atomlardagi musbat yadrolar bir nuqtada turadi va ular tok kuchi hosil qilmaydi. 
Elektronlar manfiy zaryadga ega boʻlishi va koʻplab elektr zanjirlarda deyarli barcha ishni 
qilishiga qaramasdan, biz hali ham 
musbat
zaryadlar harakatlanadigan yoʻnalishda 
oqayotgan tok kuchini musbat deb olamiz. 
Musbat zaryadlar ham tok kuchini tashiydimi?
Ha. Bunga juda ham koʻp misollar bor. 
Masalan, shoʻr suvda tok ham musbat, ham manfiy zaryadlar yordamida hosil qilinadi. 
Agar biz odatiy osh tuzini suvga solsak, u juda ham yaxshi oʻtkazgichga aylanadi. Osh 
tuzi – bu natriy xlorid, NaCl. Tuz suvda parchalanadi va Na^++start superscript, plus, end 
superscript va Cl^-−start superscript, minus, end superscript ionlariga ajraladi. Ikkala 
ionga ham elektr maydon taʼsir qiladi va ular eritma boʻylab qarama-qarshi yoʻnalishda 
harakatlanadi. Bunday holatda tok kuchi erkin elektronlar bilan emas, harakatlanayotgan 
atomlar, yaʼni musbat va manfiy ionlar yordamida hosil qilinadi.

---

Bizning tanamizda ham musbat, ham manfiy ionlar tok kuchini olib oʻtadi. 
Tok kuchining taʼrifi bu yerda ham oʻrinli: u vaqt birligida oqib oʻtgan zaryad miqdoriga 
teng. 
Tok kuchi paydo boʻlishiga nima sabab boʻladi?
Zaryadli zarralar elektr va magnit 
kuchlar taʼsirida harakatlanadi. Bu kuchlar elektr va magnit maydonlar sababli yuzaga 
keladi. Maydonlarni esa oʻz navbatida zaryadlarning harakati va joylashgan oʻrni hosil 
qiladi.