O ’. M. Asqarova, M. A. Abdullaeva, M. Boltaeva andragogika

SHaxsiy pozitsiya
Bu, extimol, extiyojlami aniqlashning eng "rasmiy", odatiy usulidir. 
M oderator ishtirokchilardan A-4 qog’ozni ikkita buklab, bir tomoniga 
seminardan nimani kutayotganlarini yozishlarini so’raydi. Ikkinchi tomonga,
masalan, ismlarini yozib. O ’ziga xos 
tashrif 
qog’ozini 
tayyorlashlari 
mumkin (rasmga qarang). Shundan 
keyin bukilgan varaqlar stol ustiga 
ko’rinadigan 
qilib 
quyiladi 
va 
moderator 
davra 
bo’ylab 
yurib 
ishtirokchilaming 
umidlarini
aniqlashtiradi. So’ngra kartochkalar- 
dagi 
ismlar 
tashqariga 
aylantirib 
qo’yiladi. 
Seminar 
yakunida 
moderator amalga oshgan umidlarni 
o’chirishni va kartochkalami yana 
aylantirishni iltimos qiladi.
sem inarda..., men
Seminarda.m en.. nima
xursand bo’laman
ni istamayman
Umidlarni aniqlash metodi. "kalitlar"
Guruh davra bo’lib o’tiradi. Boshlovchi bir bog’lam kalitni quyidagi 
so’zlar bilan uzatadi: "Eshikni ochish uchun kalit kerak. Ba’zan bu kalitlar ko’p
72

---

bo’lishi kerak. M en kalitlarni bir-biringizga uzata turib, seminar bilan 
bog’langan umidlaringizni bildirishingizni istardim. 2-3 jumla". Javoblar 
doskada yoki plakatda qayd etiladi. Seminar davomida ishtirokchilaming 
umidlari yozilgan flip devorda ilinib turadi va seminar yakunida albatta unga 
murojat qilish lozim: ro ’yobga chiqmagan umidlar yoniga oldindan qog’ozdan 
yasab, tayyorlab qo’yilgan "qulfcha"lar yopishtiriladi.
G ’oyalar bozori
Xonaga seminar davomida ko’riladigan mavzular yoki masalalar yozilgan 
plakatlar ilinadi. Ishtirokchilardan o’z g’oyalari, fikr-mulohazalari, savollari, 
takliflarini plakatlarda aks ettirish so’raladi. Taxminan o’n daqiqadan keyin 
ishtirokchi o’zi uchun bitta mavzu tanlaydi va shu mavzu yozilgan plakat yoniga 
keladi. SHu tariqa xosil bo’lgan guruhlar plakatlarda ifodalangan g’oya va 
takliflami taxlil qiladilar va ulardan qaysi birlarini seminar dasturiga kiritishni 
xal qiladilar.
Umidlar m ag’zi
Har bir ishtirokchi topshiriq oladi: o’z qiziqishlari va seminarga 
bog’layotgan umidlarini bir necha daqiqa davomida qog’ozda ifoda etish. Bu 
yozuvlar shaxsiy bo’lib, o ’qilmaydi va xech qayerga ilinmaydi. Belgilangan 
vaqt tugashi bilan har bir ishtirokchi yozganlari orasidan, uning fikricha eng 
muhim bittasini tanlab, boshqa ishtirokchilarga e’lon qiladi.