9-mavzu. Tayyor mahsulotlar va uning sotilishini hisobga olish Reja

№
Xo‘jalik muomalalarining mazmuni
Schyotlarning bog‘lanishi
Debet
Kredit
1 
Jo‘natilgan mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va 
ko‘rsatilgan xizmatlar (QQS, aksizlardan tashqari) 
uchun 
xaridorlarga 
taqdim 
etilgan 
hisob-kitob 
hujjatlaridagi summaga 
4010, 4020 
9010, 9020, 
9030 
2 
Mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlarni naqd pulga 
sotish 
5010, 5020 
9010, 9020, 
9030 
3 
Korxona xodimiga mahsulot, tovarlar, ishlar va 
xizmatlar (jumladan maxsus kiyimlar) sotildi 
4790 
9010, 9020, 
9030 
4 
Dividendlar mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar 
bilan to‘landi 
6610 
9010, 9020, 
9030 
5 
Mahsulot, tovarlar, ishlar va xizmatlar sho‘ba va 
qaram xo‘jalik jamiyatlariga sotildi 
4120 
9010, 9020, 
9030 
6 
Sotilgan tovarlarning qaytishi 
9040 
4010 
7 
Sotishdan va narxdan chegirmalar berish 
9050 
4010 
8 
Hisobot davrining oxirida 9040 “Sotilgan tovarlarning 
qaytishi” schyotini yopilishi 
9010, 9020 
9040 
9 
Asosiy 
(operatsion) 
faoliyatning 
daromadlarini 
hisobga oluvchi schyotlarning yopilishi 
9010, 9020. 
9030 
9910 
Sotilgan tayyor mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning 
tannarxi to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi schyotlarda amalga 
oshiriladi: 
9110 “Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi”; 
9120 “Sotilgan tovarlarning tannarxi”; 
9130 “Bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi”; 
9140 “Davriy hisobda TMZ sotib olish / xarid qilish”; 
9150 “Davriy hisobda TMZ bo‘yicha tuzatishlar”. 
Tayyor mahsulotlar, tovarlar, ishlar, xizmatlar sotilganda, sotilgan tayyor 
mahsulotlar, tovarlar, ishlar, xizmatlarning tannarxi 9110 “Sotilgan tayyor 
mahsulotlarning tannarxi”, 9110 “Sotilgan tovarlarning tannarxi”, 9130 “Bajarilgan ish 
va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi” schyotlarining debetida tayyor mahsulotlarni 
(2800), tovarlarni (2900) hisobga oluvchi schyotlar bilan bog‘langan holda aks ettriladi. 

---

Hisobot davrining oxirida 9110 “Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi”, 9120 
“Sotilgan tovarlarning tannarxi”, 9130 “Bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlarning 
tannarxi” schyotlari 9910 “Yakuniy moliyaviy natija” schyoti bilan yopiladi. 
Sotilgan mahsulot (tovar, ish, xizmat)larning tannarxini hisobga oluvchi schyotlar 
(9100)dan amalda foydalanish korxonada qo‘llaniladigan tovar-moddiy zaxiralarning 
hisob usuliga, ya’ni tovar-moddiy zaxiralarning uzluksiz yoki davriy hisobiga bog‘liq. 
Tovar-moddiy zaxiralarni uzluksiz hisobga olish usuli qo‘llanilganda har bir 
mahsulot yoki tovarning tannarxi uning ishlab chiqarish jarayonidagi harakatiga qarab 
xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlarda to‘planadi. 
Tovar-moddiy zaxiralarni davriy hisobga olish usulidan foydalanilganda har bir 
mahsulot (tovar)ning tannarxi hisobot davri davomida vaqtinchalik 9140 “Davriy hisobda 
TMZ sotib olish / xarid qilish” schyotida yig‘iladi, biroq sotilgan mahsulotlar, 
tovarlarning haqiqiy tannarxini faqat TMZ inventarizatsiya qilingandan so‘ng aniqlash 
mumkin. 9150 “Davriy hisobda TMZ bo‘yicha tuzatishlar” schyoti - hisobot davrining 
oxirida 
inventarizatsiya 
natijasida 
TMZni 
mavjudligini 
aks 
ettirish 
uchun 
foydalaniladigan vaqtinchalik schyot. Ko‘rsatilgan schyotning debeti bo‘yicha TMZning 
kamayishi, krediti bo‘yicha TMZning o‘sishi TMZni hisobga oluvchi schyotlar (1000-
2900) bilan bog‘langan holda aks ettiriladi.
Sotilgan mahsulot (ish, xizmat)larning tannarxini hisobga oluvchi schyotlar 
(9100)ning bog‘lanishi