Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Расм 2.9. Тариф ва квота эркин рақобат шароитида 
Аммо импорт квотаси қуйидаги шартларда хавфли бўлиб қолади: 
1. 
Агар квота монополистик кучни оширса. 
2. 
Агар импорт лицензиларни тақсимлаш усули самарасиз бўлса. 
3. 
Монополия шароитида импорт квотаси ва импорт тариф 
киритилишининг қиѐсий таҳлили 
Халқаро савдо монополияни кучини чеклайди, савдони чеклайдиган 
давлат сиѐсати эса уни кучайтиради. Агар у ѐки бу фирма мамлакатда маълум 
бир маҳсулотни ягона ишлаб чиқарувчиси бўлса ҳам, унинг нархларни кўтариш 
имкониятлари катта бўлмайди, чунки ушбу маҳсулот чет элдан эркин кириб 
келади. Аммо агар импорт квота билан чекланган бўлса, ушбу фирма 
рақобатдан қўрқмай нархларни кўтара олади.
Фараз қиламиз, кичик иқтисодиѐтли мамлакат маҳсулотни импорт қилади, 
ва уни ички бозорда ягона фирма ишлаб чиқаради.
Эркин рақобат шароити:
D –ички талаб эгри чизиғи. 
Маҳсулотнинг нархи P
М
ва ишлаб чиқариш миқдори Q
М 
бўлганда
, 
монополист ўз фойдасини максималлаштиради. Халқаро савдо монополист 
нархини P
W. 
катталиги билан чеклайди (2.10 -расм).
.
Ушбу нарх даражасида монополист учун энг қўлай қарор ҳаражатлар 
жаҳон нархига тенг бўладиган (Q
f
) нуқтагача ишлаб чиқаришни ўстириш. P
w

---

135 
нархи даражасида ички истеъмол ҳажми D
f
га тенг бўлади, импорт эса (D
f 
– Q
f
) 
га.
Расм 2.10. Монополия шароитида эркин савдо
P
Q
Qf
Qm
Df
Pw
Pm
MC
MR
D
 
Шундай қилиб, эркин савдо шароитида маҳаллий саноатнинг 
монополистик хусусияти ҳолатга таъсир эта олмайди.
Импорт божи киритилиши иқтисодий оқибатлари 
Импорт божи киритилиши миллий ишлаб чиқарувчилар ўрната оладиган 
максимал нархни кўтарилишида ифодаланади.