2021, Maxsus son “pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal issn 2181-6883

 
Sarmishsoy, Qoraung’ursoy, Bironsoy dalalaridagi petrogliflar 1-rasm 
Tosh suratlar tadqiqotchisi A.Kabirovning ta’kidlashicha miloddan avvalgi 4-1-ming yillikka taalluqli 
minglab bu rasmlar bronza, temir, tosh bilan urib, choʻkichlab kontur, soya va naqshdor uslubda ishlangan. Bu 
naqshdorlikdan shuni anglash mumkinki oʻsha davrlardan badiiylashtirishga, qoʻshimcha zeb berishga harakat 
qilingan. Shunisi qiziqki nima uchundir koʻpchilik rasmlar tog’ning janubiy tarafidagi yassi toshlarda 
uchraydi. Savolimizga kitobdan javob topamiz, chunki janubiy yon bag’irlar oftobroʻy boʻlib, undagi toshlar 
quyoshda koʻproq qoraygan, demakki qoramtir tosh sathida tasvir yaqqolroq koʻrinadi. Yana bir e’tiborli jihati 
bundagi suratlar yomg’irdan soʻng koʻzga yaqqol tashlanadi. 
Bu yuqorida keltirilgan tarixiy ma’lumotlardan bilishimiz mumkinki insonlar doimiy ravishda oʻz dunyo 
qarashlari va tafakkurlarini kengaytirib, goʻzallikka intilib yashaganliklarini koʻramiz. 
VII asrning oxiri VIII asrning boshlarida Markaziy Osiyoda Islom dini kirib kelishi munosabati bilan 
jonli mavjudodlarning suratini tasvillash islom dini talablariga mos kelmaganligi uchun taqiqlangan. Bu 
oʻzgarishlar amaliy bezak san’atini rivojlanishiga turtki boʻldi desak ayni haqiqatdir. Shu davrdan tasviriy va 
amaliy san’at turlarida ramziylashtirish (stilizatsiya) yanada ravnaq topib bordi. Falsafiy yondoshish natijasida 
tasviriy va amaliy bezak san’atiga shartlilik, stilizatsiya-ramziylikka asoslangan badiiy asarlarini yaratish 
mukammal shaklga kirib bordi. Ushbu tarixiy omil oʻzbek milliy bezak san’atining gurkirab rivojlanishiga 
turtki boʻlganki, hozirda jahonga mashhur Oʻzbekistonda qad koʻtargan me’moriy yodgorliklarimiz, ulardagi 
naqqoshlik, ganch oʻymakorligi, yog’och oʻymakorligi, koshinkorlik, xattotlik, toshtaroshlik va boshqa turdagi 
san’atlarning ajoyib uyg’unligidan va mujassamligidan iboratdir. Xalq amaliy bezak san’ati kishilarning 
ma’naviy olamini boyitadi, badiiy didini shakllantiradi, ruhiyatini tarbiyalaydi. Shuning uchun ham oʻzbek 
xalq amaliy san’ati kishilarni badiiy axloqiy, umuminsoniy qarashlarini tarbiyalab, ularning ilmiy 

---