2021, Maxsus son “pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal issn 2181-6883

Key words: graphic image, computer, drawing, computer graphics, electronic textbook, music, text, 
sukhandon word, video image, multimedia, action, animation. 
Kirish.
Oʻquvchilarning grafikaviy tayyorgarligi takоmillashuvi soʻnggi yillardagi ilg’оr g’оyalar 
asоsida ta’limni qayta qurishning qanchalik tеz va muvaffaqiyatli amalga оshirilishi bilan bеlgilanadi. 
Umumta’lim maktablarida hоzir yangi dasturlar boʻyicha ish izchil tashkil etilgan, yangi avlоd darsliklari 
yaratish ustida mutaхassis-оlimlar ish оlib bоrmоqdalar. Endi esa oʻqitish mеtоdlarini yanada takоmillashtirish 
asоsiy masalalaridan biridir. Bu yoʻnalishdagi izlanishlarning zarurligi, birinchidan hоzirgi zamоn darsiga, 
oʻqituvchilarning ilmiy mеtоdik tayyorgarligiga boʻlgan talablarning оrtayotganligidan boʻlsa, ikkinchidan 
soʻnggi yillarda mеtоdik yangiliklarni didaktik nuqtayi nazardan oʻqituvchilarning bahоlay оlishiga boʻlgan 
talabning оrtib bоrishi bilan izоhlash mumkin. 
Taniqli amerikalik olim A.Beytening yozishicha, ta’lim tizimida axborot uzatishning beshta asosiy usuli 
mavjud: 1) kishilarning oʻzaro jonli muloqoti (verbal); 2) matn (grafik tasvir bilan birgalikda); 3) radio; 4) 
televidenie; 5) komputer. Bular orasida keng imkoniyatga ega boʻlgan usul komputer texnalogiyasi boʻlib, 
oʻquvchilarni mustaqil bilim egallashga yetaklaydi. Shu munosabat bilan respublikamiz umumiy oʻrta ta’lim 
maktablarida chizmachilik ta’limi jarayonida komputer texnologiyasi imkoniyatlaridan foydalanish haqida 
toʻxtalamiz. 
Asosiy qism.
Komputer texnikasi tasvirlarini almashtirish jarayonida bajariladigan grafik amallarni 
animatsiyali tasvirlar yordamida koʻrsatish imkoniyatiga ega boʻlib, oʻquvchilarning abstrakt tushunchalarni 
oson oʻzlashtirishlariga koʻmaklashadi va ta’lim jarayonining samaradorligini oshiradi. 
Chizma geometriya va chizmachilik fanida proyeksiyalash bilan bog’liq jarayonlarni komputerda 
harakat (animatsiya)li vositalaridan foydalanish orqali oʻqitishning samaradorligi oshishiga erishildi. Bu 
fanlardan amaliy mashg’ulotlar “Yamaha“ komputeri yordamida “Beysik“ tilida yozilgan dasturlar asosida 
olib borildi va boʻlajak oʻqituvchilar maktabda chizmachilikni oʻqitishda komputerdan foydalana olishga 
tayyorlana boshlandi. Biroq umumiy oʻrta ta’lim maktabida chizmachilikni oʻqitish jarayonida komputer 
texnalogiyasidan foydalanishning ilmiy-metodik jihatlari haligacha tadqiq qilinmagan 
Haqiqatdan ham, bugungi kunda respublikamizda ilm-fanning jadal taraqqiy qilishi va bilimlarning tez 
yangillanishi, yangi texnalogiyalarning kirib kelishi, zamonaviy axborot-kommunikatsiya tizimining barcha 
soha, jumladan, ta’lim jarayonida tadbiq etilishi, komputerlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-
kommunikasiya texnalogiyalarini joriy etish davr talabidir. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 
“Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish 
toʻg‘risida”gi Farmoni va Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Kompyuterlashtirishni yanada 
rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish chora-tadbirlari toʻg’risida”gi Qarorlari 

---