|
2021, Maxsus son “PEDAGOGIK MAHORAT” ILMIY-NAZARIY VA METODIK JURNAL
79
Konsentrik tizimda yozilgan darslikda oʻquv materialining alohida qismlariga bir necha marta murojaat
qilinishi mumkin. Bu, albatta, oʻtilganlarni takrorlash degan gap emas, balki mavzuga kompleks yondashgan
holda uni chuqurlashtirish, oʻquvchilarda hosil boʻlgan bilim va koʻnikmalarni faollashtirish demakdir.
Elektron darslik oʻzining interfaol xususiyati bilan an’anaviy darslikdan farq qiladi.
Har bir oʻqituvchida elektron darsliklarni qaysi fanlardan, qaysi hajmda foydalanish mumkin, degan
haqli savol tug’ilishi mumkin. Elektron darslik maktabda oʻqitiladigan koʻpchilik oʻquv predmetlaridan,
ayniqsa, chizmachilikdan yaratilishi zarur. Chunki oʻquv predmatining xususiyatiga koʻra chizmachilik
koʻrgazmalilikka, ya’ni abstrakt tafakkurning rivojlantirilishiga juda muhtoj. Elektron darslik biror oʻquv
predmetining toʻla kursini qamrab olishi yoki abstrakt tafakkurni oydinlashtirish zarur boʻlgan ayrim
materiallarni, multimedia (animatsiyali kadrlar) versiyasini oʻz ichiga olishi mumkin.
Har qanday elektron darslikka xos xususiyat quyidagilardan iborat:
-
ta’lim jarayonida teskari aloqaning ta’minlanishi (komputerdan oʻquvchiga yuboriladigan axborot
oqimi toʻg’ri aloqa, oʻquv materialini oʻzlashtirishdagi komputerga kiritiladigan axborot teskari aloqa
deyiladi);
-
oʻquv jarayonini individuallashtirish imkoniyatining mavjudligi;
-
oʻquv jarayonining koʻrgazmaliligini oshirishi;
-
axborotlarni turli manbalardan qidirish mumkinligi;
-
oʻrganilayotgan jarayon yoki hodisalarni modellash mumkinligi;
-
jamoa va yakkama-yakka oʻqitishda undan foydalanish mumkinligi;
-
ta’limda oʻquvchilarni testdan oʻtkazish imkoniyatlarining kengligi;
-
ta’limning interfaol usul va metodlarning mavjudligi.
Muhokamalar va natijalar.
Hozirgi kunda komputer texnologiyasi shu darajada rivojlanib ketdiki, hali
amaldagi komputerlardan foydalanishga ulgurmay “Pentium- 4” rusumli zamonaviy komputerlar paydo boʻla
boshladi. Natijada respublika maktablarida foydalanilayotgan “Agat”, “Praves”, “Yamaxa” va boshqa xildagi
komputerlarni zamonaviy kuchli komputerlar siqib chiqarmoqda. Keyingi yillarda multimedia va elektron
proektorlarning paydo boʻlishi komputer grafikasiga yangicha yondashishga va chizmachilik darslarida bu
texnikadan foydalanishni taqazo etmoqda. Ayniqsa, 8-sinfda proyeksilash usullari, koʻrinishlarni chizish,
yaqqol tasvirlash yasashda kompyuterdan foydalanish mavzu mohiyatini ochib berish bilan birga darsda
oʻquvchilarning bilish faoliyatini rivojlantiradi. 9-sinfdagi qator oʻquv materiallari, jumladan, kesimlar,
ularning tasnifi, kesimlarni hosil qilish, qirqimlar boʻyicha hamma mavzularni multimediadan foydalanib
oʻtishga har doim ham ehtiyoj sezilgan va shu sababli kesim va qirqimlar mavzularini multimedia vositasida
oʻqitishga e’tibor qaratildi.
8-9-sinfda darslarni komputerdan foydalanib rejalashtirishda manba sifatida 2016-yilda “Oʻqituvchi”
nashriyoti tomonidan chop etilgan A. Umronxoʻjayevning “Chizmachilik - 8” va “Chizmachilik - 9”
darsligidan foydalanishga harakat qilindi. 8-sinf chizmachilik darsligi olti bobdan iborat boʻlib, soʻz boshi,
chizmachilikka kirish, geometrik yasashlar multimediani talab qilmaydi. Chunki bu mavzular birinchidan,
tavsifiy xarakterga ega, ikkinchidan, ularning koʻpchilik qismi texnologiya sohasiga kiruvchi texnik mehnat
va matematika darslarida koʻrib chiqilgan.
Proyeksiyalash usullari boʻlimi chizmachilik fanining puxta oʻzlashtirilishi proyeksiyalash asoslari
mavzusining oʻrganish darajasiga bog’liq, chunki u proyeksiyalash usullari kursining nazariy asosini tashkil
etadi. Bu boʻlim mavzulari darslikda asosan toʻrtta (13, 14, 15, 16) paragrafni oʻz ichiga oladi:
13-§. Toʻg’ri burchakli proyeksiyalar.
14-§. Bitta hamda ikkita va uchta oʻzaro perpendikulyar proyeksiya tekisliklariga proyeksiyalash.
15-§. Toʻg’ri burchakli proyeksiyalar sistemasida chizmalar.
16-§. Asosiy geometrik jismlarning proyeksiyalari.
Yuqorida koʻrsatib oʻtilgan paragraflarga tegishli mavzularni va ularga tegishli ayrim rasmlarni
kompyuter ekranida animatsiyali kadrlar tayyorlash imkoniyatlariga toʻxtalamiz. 8-sinf darsligining yuqorida
eslatilgan paragraflarida koʻrsatilgan proyeksiyalash jarayonlari animatsiyali kadrlar yordamida bayon etildi.
Elektron qoʻllanma 3D Studio Max3.0 va 3D Studio Max8.0 komputer dasturida bajarildi. 8-sinf proyeksion
chizmachilik bobi boʻyicha 60dan ortiq animatsiyali kadrlar tayyorlandi.
9-sinf chizmachilik darsligida mavjud “Kesim va qirqim“ mavzusiga doir 30ga yaqin animatsiyali
kadrlar tayyorlandi. Mazkur kadrlarning mazmuni quyidagilardan iborat: kesim hosil qilish, valning turli xil
kesimlarini hosil qilish, qirqim bajarishda kesuvchi tekislik vaziyatini tanlash; gorizontal, frantal va profil
qirqim hosil qilish; kesim va qirqimning farqini tasvirda koʻrsatish, pog’onali va siniq murakkab qirqim hosil
qilish va uni bajarish.
Mualliflarga 8-9-sinf chizmachilik fanining proyeksion chizmachilik boʻlimi uchun tayyorlangan 80dan
ortiq animatsiyali kadrlar uchun Oʻzbekiston Respublikasi patent idorasi tomonidan guvohnoma berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
