Namangan davlat universiteti pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

 
Shaxsning psixologik xususiyatlari, ularning asosiy tavsifi 
Har bir shaxsda dunyoni, odamlarni o`ziga xos tarzda idrok etish, qabul 
qilish, anglash va tushunish qobiliyati mavjud-ki, ularni ajrata olish o‘zaro muloqot 
jarayonida hamda ijtimoiy munosabatlar tizimida muhim o‘rin tutadi. Shaxsning o‘z 
fazilatlarni namoyon eta olishiga qarab turli tiplar farqlanadi: 

Ekstrovert va introvert tiplar.
Bu tiplar muloqotga kirisha olish 
darajasiga ko`ra farqlanadi. 
Ekstrovert
- o`ta muloqotga kirishuvchan, 
o`zini odamlar guruhisiz tasavvur qila olmaydigan shaxs, uning uchun 
muloqot 
haqiqiy 
extiyojidir, 
boshqalarning 
uni 
tushunish-
tushunmaslnklaridan qat`iy nazar, u doimo o`z fikr-istaklarini 
o`rtoqlashgisi keladi. ekstrovert uchun konkret kim bilan muloqotda 
bo`lish muhim emas, shuning uchun hamma bilan gaplashib, kirishib 
keta oladi. Ekstrovertning qiziqishlari ham tez-tez o`zgarib turadi, 
do`stlari, o`rtoqlarini ham almashtirib turishga intiladi. Bundan 
tashqari, u o`ta kirishuvchan bo`lganlngi uchun ham har qanday 
sharoitda vaziyatdan chiqish usullari to`g`risida tez xulosaga keladi, 
o`ta qiziquvchan, dunyoda bo`layotgan hodisalar, «mish-mishlar»ni 
bilish uning uchun muhim, kek saqlamaydi, bugun nizoga kirishgan 
odam bilan ertaga hech narsa bo`lmaganday gaplasha oladi. 
Introvert
esa ekstrovertni teskarisi, ko`proq ichki dialog shaklidagi muloqotni 
afzal ko`radi, ya`ni yolg`izlikda mulohaza yuritadi, odamlarning uni 
tushunmay qolishlaridan doimo xavotirda bo`ladi. Introvert kitoblar 
olami, falsafiy mushohadani yoqtiradi, odamlar guruhida sodir bo`lib 
turadigan ziddiyatlardan cho`chiydi, o`zini olib qochadi. O‘zaro 
muloqotda 2-3 kishidan ortiq bo`lmagan guruhni afzal ko`radi. 
Ba`zan uchrashib turish, muloqot davomida «shaxsiy» mavzularda 
emas, umumiy munosabatlar doirasida suhbatlashishni ma`qul 

---

77 
ko`radi, o`z «Men»ini boshqalarga o`hshamasligini doimo esda tutadi. 
Introvert ko‘proq belgilangan normalar olamida yashaydi.
