Mavzu №1: Kirish

K
t
=100(n – n
0
)/n 
Bu yerda: n – to‘rt o‘lchamli buyumlarning umumiy soni; n
0
– 
tanlangan to‘rt o‘lchamlar soni. 
Turlash usuli. 
Standartlashtirishning turlash usuli – funksional 
vazifalari bo‘yicha bir – biriga yaqin bo‘lgan turli ob‘yektlarni yaratishda 
asosiy (baza) sifatida qabul qilingan majmua uchun ob’yekt turlarini 
belgilashga qaratilgan usul hisoblanadi. 
Turlashni ba’zan «bazaviy konstruktsiyalash» deb ham ataladi. 
Chunki turlash jarayonida optimal xossalari bo‘yicha olingan majmuaga 
xos bo‘lgan ob’yekt tanlanadi, aniq bir ob’yekt – buyum yoki texnologik 
jarayon qabul qilinganda esa, tanlangan ob’yekt faqat qisman o‘zgarishi 
mumkin. Shunday qilib, turlash kam sonli ob’yektlarga ko‘p sonli 
funktsiyalarni tadbiq etish hisoblanib, bunda berilgan majmuadagi alohida 
tur ob’yektlarining saqlanishini ta’minlaydi. 
Turlashning samaradorligi yangi buyum ishlab chiqarilayotganda 
oldin tekshirilgan, sinashda bo‘lgan yechimlarni qo‘llash, ishlab 
chiqarishni tayyorlashni tezlatish va tan narxini pasaytirish, alohida tur 
ob’yektlarini ishlatish sharoitlarini yengillatish va ularni modifikatsiyalash 
asosida amalga oshiriladi. 
Turlash standartlashtirishning samarali usullari qatorida uchta asosiy 
yo‘nalishda rivojlanadi. 
– alohida tur texnologik jarayonlarni standartlashtirish; 
– umumiy ahamiyatdagi buyumlarni standartlashtirish; 
– muayyan bir ishlarni, amallarni, sinovlarni yoki hisoblarni 
bajarish tartibini belgilovchi me’yoriy hujjatlarni yaratish. 
Ko‘pgina ishlab chiqarish tizimlarida, buyum konstruktsiyalarini 
tezda almashtirish lozim bo‘lgan hollarda, texnologik jarayonlarni alohida 
bir tur detallarini, bo‘laklarini tayyorlashda ishlatish imkonini beradigan 
bo‘lishini mo‘ljallab yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.