Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

olmalar 
(bir nechta 
olma). Bu 
-lar
 qo‘shimchasining birlamchi vazifasi bo‘lib, uning quyidagi boshqa vazifalari 
ham bor:
1. Hurmat. 
Qarindoshlik munosabatini bildiruvchi so‘zlarga qo‘shilib, hurmat maʼnosini 
ifodalaydi: akalarim – bir nechta aka; 
akamlar 
– hurmat.
2. Maʼno kuchaytirish. 
Faqat birlik sonda qo‘llanadigan so‘zlarga qo‘shilib, maʼnoni 
kuchaytirishga xizmat qiladi: boshim og‘rib ketdi – bitta bosh; 
boshlarim 
og‘rib ketdi – bitta 
bosh, lekin bosh og‘rig‘ining kuchli ekani anglashilmoqda.
3. Kesatish. 
O‘zlik olmoshiga qo‘shilganda kesatish, mazax qilish maʼnolarini yuklaydi: 
o‘zi kelibdi – oddiy maʼno; 
o‘zlari 
kelibdilar-da – kesatish maʼnosi.
4.
 Birgalik. Atoqli otlarga qo‘shilib, birgalikda ekanlikni anglatadi. Sobir bilan – Sobir 
ismli bola bilan; Sobirlar bilan – Sobir ismli bir nechta bola emas, Sobir va uning sheriklari 
bilan.
5. Taxmin. 
Payt va masofani bildiruvchi so‘zlarga qo‘shilib, taxminni anglatadi: soat 
beshda – aniq besh; soat 
beshlarda 
– taxmin, roppa-rosa besh emas, undan sal oldin yoki 
sal keyin.
6. Umumlashtirish, jamlash. 
Atoqli otlarga qo‘shilib “unga o‘xshash kishilar” maʼno
-
sida qo‘llanadi: Shirinning fojiasi (“Farhod va Shirin” asaridagi Shirin obrazi); 
Shirinlarning 
fojiasi (Shirin obrazi va unga o‘xshash boshqa ko‘plab obrazlar, odamlar).
Mahsulot nomiga qo‘shilganda -lar har xil turdagi narsalarni jamlab ifodalaydi: suv 
sotilmoqda – aynan bir turdagi suv; 
suvlar 
sotilmoqda – turli xil suvlar (gazli, gazsiz, shirin, 
rangli).
akanglar
akalaring
zavqim
zavqlarim
un
unlar
Xivani
Xivalarni
Chap va o‘ng ustunni o‘zaro qiyoslang.
 -lar
qo‘shimchasi qanday vazifa bajarayotganini 
aniqlang.
olimlar
yozning 
oxirida
olimlar
yozning 
oxirlarida
Yuqoridagi qoidaning har bir bandiga mos keladigan bittadan gap tuzib, yozing.