Yurak aritmiyalari

Yurak qisqarishlarini buzilishidan kelib chiqadigan aritmiyalar
Bunday aritmiyalarga alterlovchi va paradoksal puls kiradi. Alterlovchi pulsda, 
katta va kichik amplitudali, regulyar ketuvchi puls to‘lqinlari kuzatiladi. Bunday pulsni 

---

kelib chiqishiga, yurak miokardini degenerativ va yallig‘lanish natijasidagi o‘zgarishlar 
sabab bo‘ladi. Lekin, uning patogenezi yaxshi o‘rganilmagan. 
Klinika:
Ushbu aritmiyalar miokardda chuqur o‘zgarishlar bo‘lgan bemorlarda 
uchraydi, qon bosimi ortgan va taxikardiya kuzatilgan bemorlarda, ba’zan paroksizmal 
taxikardiyada ham kuzatish mumkin. 
Parodoksal puls. 
Bemorlarda pulsni kamayishi yoki ba’zida yo‘qolishi bilan 
xarakterlanadi. Nafas olinganda puls yo‘qoladi, nafas chiqarganda esa, puls tezlashadi, 
parodaksal deb nomlanishiga sabab, bunda nafas aritmiyasi kuzatilmaydi. 
Bunday aritmiya ko‘krak qafasining anomaliyasida yoki unda o‘sma, chandiq 
to‘qimasi bo‘lsa kuzatiladi. 
Qo‘zg‘aluvchanlik 
va 
o‘tkazuvchanlikni birgalikda buzilishi bilan 
kechadigan aritmiyalar. 
1.
Bo‘lmachalar trepetatsiyasi [bo‘lmachalar 1 minutda 250-400 tagacha 
qisqaradi]. 
2.
Bo‘lmachalar mersaniyasi [1 minutda 400-600 tagacha qisqaradi]. 
Bo‘lmachalar trepetatsiyasi va mersaniyasini bir xil omillar chaqiradi, 
shuningdek, ular biridan ikkinchisiga o‘tadi, shundan ushbu ikkita aritmiyani 
mersatelnaya aritmiya deb nomlashadi. 
3.
Qorinchalar trepetatsiyasi [qorinchalar 1 minutda 150-300 tagacha qisqaradi]. 
4.
Qorinchalar [fibrillyatsiyasi], mersaniyasi [qorinchalar 300-500 tagacha 
qisqaradi, xuddi qisqarmay qoladi]. 
Bo‘lmachalar trepetatsiyasi va mersaniyasi 
Bo‘lmachalar miokardida juda ko‘plab ektopik o‘choqlarni hosil bo‘lishi, 
qo‘zg‘alishlar o‘tish tezligi va yo‘nalishini buzilishi natijasida, yurak ayrim qismida 
qo‘zg‘alish to‘lqinlarini uzoq muddatli sirkulyatsiyasi ro‘y beradi. Natijada 
yurak ritmi keskin buziladi, bu esa bo‘lmachalar trepetatsiyasi va mersaniyasi 
ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. 
Yuqorida ta’kidlanganidek, bo‘lmachalar trepetatsiyasida, bo‘lmachalarni 
qisqarishi 1 minutda 250-400 tagacha boradi. Ushbu aritmiyada, bo‘lmachalarni 
ishlash ritmiga, qorinchalar moslasha olmaydi, natijada nisbiy yurak blokadasi 
ro‘y beradi. Ushbu davrda qorinchalar, bo‘lmachalarni ikkinchi, uchinchi, 
to‘rtinchi qisqarishlariga javob beradi, qolgan qo‘zg‘alishlar esa qorinchalarni 
absolyut refraktermik fazasiga tushadi. Shuningdek, qorinchalar qon bilan 
to‘lmasdan turib, qisqarishini amalga oshirishi mumkin, bu esa qon tomirlar 
faoliyatini buzilishiga olib keladi. 
Bo‘lmachalar 
fibrillyatsiyasida 
(mersaniya) 
bo‘lmachalar 
400-600 
tagacha qisqaradi. Ushbu aritmiyada, bo‘lmachalarni ayrim mushak tolalari 
qisqaradi xolos, butunlayicha esa, to‘liq bo‘lmagan qisqarish xolatida bo‘ladi, 
natijada bo‘lmacha qon otib berish vazifasini bajara olmaydi. Bu vaqtda, 
bo‘lmachalarni ayrim muskul tolalaridan kelayotgan impulslar atrioventrikulyar 
tugunni qo‘zg‘ata olmaydi yoki bu xolat neregulyar tarzda ro‘y beradi, shundan 
qorinchalarni qisqarishi tasodifiy xarakterga ega bo‘ladi. Ayrim xolatlarda 
qorincha to‘liq qon bilan to‘lmay turib, qisqarishni boshlab yuboradi, natijada 
bemorlarda puls to‘lqini kuzatilmaydi, ya’ni puls defitsiti yuzaga chiqadi. 
Ushbu aritmiyalar, yurak nuqsonlarida, aterosklerotik kardiosklerozda, 
tireotoksikozda, chap arioventrikulyar teshikni stenozida kelib chiqadi. 

---