The economy of enterprise

ajratib  ko’rsatish  rejalashtirishning  asosiy  tamoyillaridan  biri  bo’lib  xizmat  qiladi. 
Bunda  korxonaning  asosiy  ishlab  chiqarish  vazifalari  bajarilishini  ta’minlovchi 
bo’linmasini  rivojlantirishga  ko’proq  e’tibor  qaratiladi.  Masalan,  bunday  bo’g’in 
sifatida  mashinasozlik  zavodida  yig’uv  tsexi,  to’qimachilik  kombinatida  yigiruv  va 
to’quv tsexlari, qandolatchilik fabrikasida tayyor masulot tsexini ko’rsatish mumkin. 
 
55 

---

Etakchi  bo’g’inni  ajratib  ko’rsatish  korxonaning  barcha  bo’linmalarini 
birgalikda  kompleks  ravishda  rivojlantirishni  ko’zda  tutadi.  Chunki  busiz 
rejalashtirish  bir  tomonlama  bo’lib  qolishi  hamda  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishda 
“tor joylar” va disproportsiyaning vujudga kelishiga olib kelishi mumkin. Shu sababli 
korxona 
faoliyatining 
iqtisodiy-ishlab 
chiqarish 
rejasi 
ko’rsatkichlari 
va 
bo’limlarining  o’zaro  aloqada  bo’lishini  hamda  kompleks  rejalashtirishni  ta’minlash 
muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  erda  ham  rejalashtirishning  balans  usuli  katta 
ahamiyatga ega. 
Rejalashtirishning  yana  bir  muhim  tamoyili  ilmiylik  bo’lib,  u  avvalo 
tayyorlanayotgan rejalar va ishlab chiqarishni rivojlantirish dasturlariga, shuningdek, 
fan-texnika  taraqqiyoti  talablari,  raqobatchilik  va  bozor  talablarini  hisobga  olishga 
asoslanadi. Rejalashtirishning ilmiyligi, jonli mehnat va mahsulotga aylangan mehnat 
xarajatlarining  eng  kam  miqdorida  iloji  boricha  yuqori  natijalarga  erishishga, 
shuningdek, korxona xodimlari manfaatdorligini oshirishga ko’maklashadi. 
Komplekslilik  tamoyili  ishlab  chiqarishni,  birinchidan,  zamon  va  makonda, 
ikkinchidan, ishlab chiqarishni boshqarishning gorizontal va vertikalida, uchinchidan, 
ishlab chiqarishning resurs asoslarini ta’minlashda, to’rtinchidan, ishlab chiqarishdagi 
“tor  joylarni”  hisobga  olish  va  ularni  yo’qotish  chora-tadbiralrida,  beshinchidan, 
xodimlarning  o’z  mehnatlari  natijasidan  moddiy  va  ma’naviy  qoniqishida, 
oltinchidan,  korxonaning  mo’ljallanayotgan  daromad  yoki  foyda  olishini  amalga 
oshirishni ko’zda tutadi.