The economy of enterprise

Umumiy  va  umumlashtiruvchi  ko’rsatkichlar  korxonada  ishlab  chiqarish 
rivojlanishining  yo’nalishi  va  darajasini  aks  ettiradi.  Bunday  ko’rsatkichlar  qatoriga 
ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  hajmi,  mehnat,  tannarx  va  jamg’armalar  bo’yicha 
ko’rsatkichlarni kiritish mumkin. 
Xususiy  ko’rsatkichlar  umumlashtiruvchi  ko’rsatkichlar  asosini  tashkil 
qiluvchi  alohida  elementlarni,  masalan,  material,  yoqilg’i,  energiya  va  shu 
kabilarning  mahsulot  tannarxidagi  salmog’ini  tavsiflaydi.  Shuningdek,  bu 
 
58 

---

ko’rsatkichlar  asosiy  ko’rsatkichlar  darajasiga  ta’sir  o’tkazuvchi  alohida  omillarni 
ham  tavsiflab  beradi.  Masalan,  yordam  ko’rsatuvchi  ishchilar  salmog’ining  mehnat, 
ishlab  chiqarishi  darajasiga  ta’siri;  asbob-uskunalarni  ish  bilan  ta’minlash 
koeffitsientining  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  hajmi  va  korxona  ishlab  chiqarish 
dasturining  bajarilishiga  ta’siri;  xom  ashyo  va  materiallardan  foydalanish 
koeffitsientining mahsulot tannarxi pasayishiga ta’siri va hokazolar. 
Umumlashtiruvchi  hamda  xususiy  ko’rsatkichlar  ikkita  kategoriyaga  -  miqdor 
(absolyut) va sifat (nisbiy) kategoriyalariga bo’linishi mumkin.