Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Recepta
мустақил ва янги мажбуриятлар ўрнатилиши тўғрисидаги 
ноформал келишув бўлиб, бу ҳолда у 
receptum arbitrii, receptum
argentarii 
ва
 receptum nautarum, cauponum et stabulariorum
каби турларга
бўлинган. 
Receptum arbitrii
арбитр ва танланган судья (compromisum) ёрдамида
низоли масалани ҳал қилишга келишган тарафлар ўртасидаги келишув 

---

219 
ҳисобланган. Тузилган келишув асосида танланган судья ёки арбитр низони 
ҳал қилиши лозим бўлган. Агарда арбитр бу мажбуриятни ижро этмаса, 
кредитор уни жарима солиш ёки мулкининг бир қисмини мусодара қилиш 
йўли билан жазолаши мумкин бўлган. 
Receptum argentarii
банкир ва клиентлар ўртасидаги ноформал 
келишув бўлиб, бунда банкир клиентнинг қарзини бекор қилиш 
мажбуриятини олган. Бу мажбуриятни ижро этмаган банкир клиентнинг 
кредитори ёки унинг ўзига жавобгар бўлган. 
Юстиниан кодификациясида receptum argentarii constitutum debiti alienti
билан бирлаштирилган. Бошқача қилиб айтганда, бу даврдан бошлаб, 
банкирнинг бирон-бир шахснинг қарзини тўлаши ҳақидаги қасами фақатгина
шу банкирнинг клиенти олдин кредиторга тўлаши лозим бўлган қарзидан 
иборат бўлган мажбурияти мавжуд бўлган ҳолда кучга эга бўлган. Бошқа 
тарафдан, бу келишув
mandatum qualificatum
ҳолатида, яъни банкир ўз 
клиентига receptum argentarii асосида банкир тўлаган пулнинг кредитори 
бўлиши мумкин бўлган ҳолда кредит бериши ҳақида гап кетганда кучга 
кирмаган. 
Receptum nautarum, cauponum et stabulariorum
кема, меҳмонхона,
карвонсарой эгалари ва уларнинг хизматидан фойдаланувчи шахслар 
ўртасидаги ноформал келишув бўлиб, бунда кема, меҳмонхона,
карвонсаройдаги ўзгалар мулки бирон-бир зарар (custodia) етказилишидан 
сақланиши ҳақида бўлган. Бундай келишув кема, меҳмонхона,
карвонсаройга уларнинг хизматидан фойдаланувчи шахслар томонидан ўз 
мулкини олиб келиш олдидан қилинган. Зарарни ундириш ҳақидаги талаб
actio ex recepto даъвоси сифатида судга йўналтирилиши мумкин бўлган.