2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Navlar
. 
Davlat reestriga moshning Radost, Durdona, Zilola, Kahrabo, 
Marjon, Navro„z, Turon navlari kiritilgan.
 
 
 
rasm-16 :1-Oddiy loviya 
2-Oddiy loviya dukkagi va urug„i 
 
Takrorlash uchun savollar: 
1. Loviyaning kelib chiqish markazlari? 
2. Loviya urug„i unib chiqish uchun maqbul harorat? 
3. Moshning amal davri necha kun bo„ladi? 
4. Foydali harorat yig„indisi qancha bo„ladi? 
7. Loviya qanday changlanadi? 
8. Mosh uchun yaxshi o„tmishdosh ekin turlari? 
9. Ekish me‟yori qanday aniqlanadi? 
10. Moshni ekish me‟yori qancha? 

---

204 
3.4. SOYA 
 
Ahamiyati. 
Soya o„simligi oziq-ovqatda, texnikada, konserva tayyorlashda, 
sut, qandolat mahsulotlari ishlab chiqarishda, yem-xashak sifatida ishlatiladi. 
Soyaning bunday ishlatilishi donning sifatiga bog„liq, tarkibida 30-52% oqsil, 17-
27% moy bo„ladi hamda 20% karbon suvlari mavjud. Soyaning oqsili yuqorii 
sifatli, suvda to„la eriydi, yaxshi xazm bo„ladi. Glitsin aminokislotasi ko„p bo„lib, 
bu achitishda ishtirok etib, sut-qatiq mahsulotlari ishlab chiqarish mumkin bo„ladi. 
Soya donidan moy, margarin, pishloq, sut, un, qandolat mahsuloti, konservalar 
ishlab chiqiladi. Moyi lak bo„yog„ sanoatida, sovun ishlab chiqarishda qo„llaniladi, 
yer yuzida ishlab chiqarilayotgan o„simlik moyining 40% ni soya moyi tashkil 
qiladi.
37-jadval 
 Har xil mahsulotda aminokislotalarning miqdori,
oqsil tarkibida, % hisobida
 
Aminokislotalar 
Soya 
Tuxum 
Makkajo„xori 
Arginin 
5,8 
6,4 
4,0 
Gistidin 
2,3 
2,1 
2,4 
Lizin 
5,4 
7,2 
2,5 
Triptofan 
1,6 
1,5 
0,6 
Fenilalanin 
5,7 
6,3 
4,5 
Treonin 
4,0 
4,9 
3,6 
Leysin 
6,6 
2,9 
21,5 
Izoleysin 
4,7 
8,0 
3,6 
Valin 
4,2 
7,3 
4,6 
Umuman soya quyidagi maqsadlarda ekiladi: 
-
Insonni ovqatlanishini yaxshilash uchun. Ko„pchilik davlatlarda soya 
oqsilning yagona manbasi bo„lib qolmoqda; 
-
Chorvaning maqsuldorligini oshirish. Soya bilan muntazam boqilsa,tez 
semiradi, sutkalik o„sishi yuqori bo„ladi; 
-
Sanoat mahsulotini ishlab chiqarish - oziq-ovqat va chorvachilikda 
qo„llanmagag soyadan har xil mahsulot ishlab chiqariladi: qurilish mahsuloti, 
gazmollar, sun‟iy o„g„it.

---

205 
-
O„zbekistonda soya oziq-ovqatda, chorvani boqishda va go„sht, sut, moy, 
qandolat mahsuloti ishlab chiqarilmoqda. Soyani bunday serqirrali ishlatish uning 
donining tarkibiga bog„liqdir. Aminokislotlarning tarkibi bo„yicha go„sht oqsiliga 
yaqin.