2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
Biologiyasi 
 
Issiqlikka talabi
. Umuman urug„ etilishi uchun 20 
o
C issiq talab qilinadi. 
Maysa 19-22 
o
C da 6-7 kunda paydo bo„ladi; 15-17 
o
C 12 kunda. Harorat 10 
o
C 
dan 33 
o
C gacha oshsa “maysalanish-gullash” davomiyligi 45 kundan 21 kungacha 
qisqaradi. Takroriy ekilganda “maysalanish-gullash” davri keskin qisqaradi. 
Gullash va meva shakllanishi 11,5-27 
o
C intervalda o„tishi mumkin. Ammo, 
maqbul harorat 21-23 
o
C. Foydali harorat yig„indisi 1700-3500 
o
C tashkil qiladi.
Soya namsevar o„simlik, biroq ildizi yaxshi rivojlanganligi uchuchn o„suv 
davrining boshlarida vaqtinchalik suvsizlikka chidaydi. Gullash va don tugish 
davrida suvsizlikka chidamaydi. Transpiratsiya koeffitsienti 450-600 bo„ladi.
Soya yorug„sevar, qisqa kunli o„simlikdir. Generativ davriga o„tish uchun 2-
6 qisqa kun talab qilinadi.
Oziqaga talabi. 
L.V. Gubanov va boshqalar ma‟lumoti bo„yicha. 1,8 t urug„ 
va 1,6 t somon yetishtirish uchun 1 ga dan sarflanadi: 150-160 kg azota, 60-65 kg 
P
2
O
5,
110-120 kg K
2
O va 120-140 kg kalsiy. 1t urug„ yetishtirish uchun talab 
qilinadi: (kg): azot 80-90, fosfor
36-40, kaliy 60-65, kalsiy 70-80.
Soya unumdor, toza tuproqlarda, muhiti pH 6,5-7,0 da, chirindisi yetarli 
tuproqlarda yaxshi rivojlanadi.
O„sishi va rivojlanishi. 
Soya urug„i tarkibida 90-150% vaznigam nisbatan 
suv bo„lsa unib chiqadi. Murtak ildizi avval rivojlanadi. Ildizi ancha o„sganda yon 
ildizlar rivojlanadi. Ildizning o„sishi don shakllanish davrigacha kuzatiladi. 
Ildizning rivojlanishi tuproqning fizik holati, harorati, namligi va oziqa 
elementlarning mavjudligiga bog„liq bo„ladi.

---

207 
Birinchi tuganaklar maysa ko„ringandan 7-10 kundan keyin rivojlanadi va 
ular o„simlikni azotgai bo„lgan talabini qondiradi.
Murtak ildizi rivojlangandan keyin boshlang„ich poya o„sadi, yer yuziga 
urug„bargini chiqaradi. Quyosh nuri ta‟sirida xlorofill shakllanadi, yashil rangga 
kiradi. Birinchi oddiy barg rivojlanadi, keyin birinchi murakkab uchtali, toq 
patsimon barg paylo bo„ladi.
Maysa ko„rinishdan gullash davrigacha 30-70 kun o„tadi. Bu navlarning 
yorug„likka va haroratga bo„lgan talabiga bog„liqdir. Gullash davri boshlangandan 
keyin soya tez o„sadi. Ayrim navlarda o„simlik balandligi 2-4 birobar ko„payadi.
Soya navlari o„suv davri quyidagi guruhlarga bo„linadi.