Amaliy mashg`ulot mavzusi: Sho‘r tuproqlarda introduksiya qilingan dorivor o`simliklar

Amaliy mashg`ulot mavzusi: Sho‘r tuproqlarda introduksiya qilingan dorivor o`simliklar.

Darsning maqsadi: Talabalarda sho‘r tuproqlarda introduksiya qilingan dorivor o`simliklar haqida bilim vako`nikmalarni shakllantirish

Identiv o`quv maqsadlari:

1. Sho‘r tuproqlarda introduksiya qilingan dorivor o`simliklar haqida malumotlarga ega bo`ladi

2. Sho`r yerlarga introduksiya qilish yo`llarini o`rganadi

3. Sho`r yerlarning o`ziga hos tomonlarini o`rganadi

Kerakli jihoz va materiallar:slaydlar, rasmlar

Qisqacha nazariy ma`lumot.

Ilmiy izlanishlarimiz davomida saqlanuvchanlikka ega bo‘lgan o‘simliklarning o‘sish va rivojlanish xususiyatlarini o‘rgandik. Bunday tadqiqotlar sho‘r tuproqlarda dorivor o‘simliklarning sho‘rlanishga chidamlilik darajasini aniqlab, introduksiya jarayonidaolingan natijalarni baholashga yordam beradi.
-Dorivor tirnoqgul-Kalendula lekarstvennaya (Calendula officinalis L.). Dorivor tirnoqgul -Asteraceae oilasiga mansub bo‘lib, 2 yillik o‘t. O‘simlik tabiiy holda Sirkumboreal, Eron-Turon va O‘rta er dengizi flora oblastlariga mansub. Dorivor tirnoqgul madaniy holda manzarali va dorivor o‘simlik sifatida o‘stiriladi. Dorivor vosita sifatida o‘simlikning gullari teriladi va oshqozon yarasi (yazva), yiringlarni davolashda ishlatiladi[29]
(ilova – 287-bet).
SHo‘r tuproqlarda dorivor tirnoqgul urug‘dan ekildi. O‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda urug‘ unuvchanligi 60,7 % va saqlanishi 89,3 % ni, kuchli sho‘rlangan tuproqlarda esa 41,8 – 90,2 %ni tashkil etdi.
O‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda dorivor tirnoqgulning bo‘yi 37,82,74 sm va asosiy poyadagi barglar soni 16,61,82 ga yoki kuchli sho‘rlangan tuproqlarda esa bu ko‘rsatkichlar 24,82,07 sm va 8,41,16 ga etadi. SHuningdek, o‘simliklarda 1- va 2 - tartibli novdalarning hosil bo‘lishi va ularning o‘sish ko‘rsatkichlari ham o‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda bir oz yuqori bo‘lgan (3.8, 3.9

• 
  jadvallar). Generativ a’zolar 2 xil sho‘rlanishdagi tuproqlarda ham, 1- vegetatsiya yilning o‘zidayoq shakllanadi va bir xil ko‘rsatkichlarni qayd etadi. YA’ni, o‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda g‘unchalar - 4,00,89 ta; gullar - 2,40,69 ta; xom mevalar - 6,41,13 ta va etilgan mevalar - 2,40,69 taga etgan bo‘lsa, kuchli sho‘rlangan tuproqlarda g‘unchalar - 4,40,81 ta; gullar - 3,60,93 ta; shakllanganmevalar - 1,20,37 ta va pishgan mevalar - 5,41,40 taga etadi. YU. M. Murdaxaev (1990) ning bergan ma’lumotiga ko‘ra, sho‘rlanmagan tuproqlarda o‘stirilgan o‘simliklarda gul xomashyosi 1,00-1,20 t/ga, urug‘ hosildorligi 0,10- 0,12 t/ga ni tashkil etadi [127].SHo‘r tuproq-larda esa, dorivor tirnoqgulning gul xom ashyosi 1-vegetatsiya yilida 0,690,10t/ga ni va urug‘ hosildorligi 0,090,03t/ga ni tashkil etdi.