Amaliy mashg`ulot mavzusi: Sho‘r tuproqlarda introduksiya qilingan dorivor o`simliklar

Oddiy arslonquyruq -Pustыrnik obыknovennыy (Leonurus cardiaca L.).

Oddiy arslonquyruq - Lamiaceae oilasiga mansub ko‘p yillik o‘t o‘simlikdir. Tabiatda SHarqiy Evropa, G‘arbiy Sibir va O‘rta Osiyoning ko‘pgina hududlarida uchraydi. Dorivor xom-ashyo sifatida o‘simlikning er ustki qismi ishlatiladi. Xalq tabobatida asabni tinchlantiruvchi, yurak kasalliklari va bosh og‘rig‘ini davolashda foydalanilib, rasmiy tibbiyotda yurak va qon tomirlari nevrozi, gipertoniya va aterosklerozni davolashda eng yaxshi vositadir.
SHo‘r tuproqlarda oddiy arslonquyruq 2 xil usulda -urug‘ va ko‘chatdan ekildi. O‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda urug‘ unuvchanligi-12,3% va saqlanuvchanligi-9,5% ni tashkil etib, vegetatsiya davomida asosiy poyalar 16,1±1,70 sm gacha o‘sdi. Asosiy poyalarda 8,8±0,86 ta barglarhosil bo‘lib, o‘rtacha 1,0±0,34 sm ga yog‘ochlanadi. 2-vegetatsiya yilida o‘simliklarningo‘sishi jadallashdi va asosiy poyalar 35,0±4,59 sm ga, barglar 12,4±1,03 ta ga etadi. Asosiy poyalarda o‘rtacha-3,4±0,75 ta 1-tartibli novdalar hosil bo‘lib, uzunligi-8,2±1,39 sm va barglar soni-9,2±2,27ni tashkil etadi.
Kuchlisho‘rlangan tuproqlarda urug‘ unuvchanligi bir oz yuqori ko‘rsatkichni21,2% va saqlanuvchanligi-80,5% ni tashkil etgan bo‘lsada, vegetatsiya davomida o‘simliklarning o‘sish sur’ati sust bo‘ldi. YA’ni, asosiy poyaning bo‘yi 18,3±2,74 sm, barglari 8,2±1,56 ta ni tashkil etdi. SHuningdek, vegetatsiya davomida asosiy poyalarning60-65% yog‘ochlashadi va 80% gacha barglarning to‘kilganligi kuzatilgan. O‘simliklar ko‘chatdan ekilganda esa, ko‘karuvchanlik 90,8% ni tashkil etadi. Vegetatsiya davomida ular jadal o‘sadi va iyul oyining o‘rtalarida g‘unchalaydi. O‘simliklarning asosiy poyalari- 79,3±3,88 sm ga o‘sadi vaularda 58,4±5,04 ta barglarhosil bo‘ladi. Asosiy poyaning yog‘ochlanishi esa 20-25% ni tashkil etadi. Vegetatsiyaoxirigacha g‘unchalash va gullash davri davom etadi. Sentyabr oyining oxirida 1 tup o‘simlikda o‘rtacha 50,8±2,22 ta to‘p g‘unchalar; 100,6±4,63 ta to‘p gullar; 309,0±6,42 ta shakllangan to‘p mevalar va 102,0±7,39 ta pishganto‘p mevalar kuzatilgan. SHundayqilib, sho‘rlangan tuproqlarda oddiy arslonquyruq ko‘chatdan ekilganda jadal o‘sadi va rivojlanadi, introduksiya sharoitida tez moslashadi (3-jadvallar).

•