Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "avtomatlashtirish va boshqaruv"

B
i
- har bir jarohatlanuvchi ko‘rgan zarar o‘rnini qoplash uchun 
beriladigan bir oylik ish haqqining miqdori, so‘m, 
O
i
- har bir jarohatlanuvchi ko‘rgan 
zarar o‘rnini qoplash uchun haq to‘lanadigan to‘liq oylar soni. 
Baxtsiz hodisalar tufayli, jarohatlanganlarga yordam ko‘rsatish uchun ketgan 
xarajatlar: 
bunda: 
MX
si
- jarohatlanmagan ishchining o‘rtacha bir soatlik ish haqqi, 
so‘m/s., 
t
i
har bir ishchiga sarflangan vaqt, C. Baxtsiz hodisalarnii tekshirish uchun 
sarflangan xarajatlar: 
bunda: 
MX
ki
- baxtsiz hodisalami tekshirishda ishtirok etgan har bir shaxsning 
o‘rtacha kunlik ish haqqi, so‘m/kun; 
D
tek
- har bir shaxsning baxtsiz hodisani 
tekshirishdagi ish kunlarining soni. 

---

94 
Og‘ir va zararli ish sharoitlarida ishlaydigan ishchilarga qo‘shimcha ta’til 
berishga sarflanadigan xarajatlar: 
bunda: 
MX
ki
- og‘ir va zararli ish sharoitida ishlaydigan ishchilarning kunlik ish 
haqqi, so‘m/kun; 
D
lat
- har bir ishchiga beriladigan qo‘shimcha ta’til muddati, kun 
Zararli ish sharoitida ishlaydigan ishchilarga to‘lanadigan qo‘shimcha haq 
bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar: 
bunda: 
К
T
- oylikka yoki tarif stavkasiga qo‘shimcha to‘lanadigan foiz; 
MX
vi
- 
ishlovchilarni o‘rtacha kunlik ish haqqi, so‘m/kun, P. -zararli ish sharoitida 
ishlaydigan har bir ishchi uchun qo‘shimcha haq to‘lanishiga lozim bo‘lgan ish 
kunlari soni. 
Zararli ish sharoitida ish smenasining qisqartirilishi bilan bog‘liq bo‘lgan 
xarajatlar: 
bunda: 
MX
ci
 
- qisqartirilgan ish kunida ishlaydigan har bir ishchining o‘rtacha 
bir soatlik ish haqqi, so‘m/s 
t
i
- har bir ishchiga qoldirilgin chala soatlar soni. 
Jarohatlansh va kasallanish natijasida vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotgan 
mutaxassislar o‘rnida ishlaydiganlar uchun sarf bo‘ladigan xarajatlar: 
bunda: 
MX
qo‘sh
- jarohatlongan ishchi o‘rniga ishlab turgan har bir mutaxassisga 
to‘lanadigan kunlik qo‘shimcha ish haqqining qiymati, so‘m/kun.; 
D
o‘rn i
-o‘miga 
ishlagan mutaxassis ish kunlarining soni. 
Baxtsiz hodisalar natijasida ishdan chiqqan materiallar, asboblar, uskunalar, 
bo‘zilgan binolar qiymati (S
9
), ularning balansdagi bahosiga qarab aniqlanadi. 
Bino, uskuna va asboblarni ta’mirlash uchun sarflanadigan xarajatlar: 

---

95 
bunda: 
MX
qi
.
- ta’mirlash ishlarida qatnashgan ishchilarning o‘rtacha kunlik ish 
haqqi, so‘m/kun; 
D
TAM.
I
har bir ishchining ta’mirlashga sarflagan kunlar soni. 
Jarohatlanganlarni kasbini o‘zgartirish yoki yangi ishchilarni o‘qitishda 
beriladigan boshlang‘ich, o‘rta maxsus ta’lim (kasb-hunar kolleji va kurslar) va oliy 
ta’lim uchun mablag‘ bitimda ko‘rsatilganidek sarflanadi (S
11
), so‘m. 
Jarohatlanganlarning klinikada davolanishi uchun sarflangan xarajatlar. 
bunda 
a
ki
- bir kishining klinikada davolanishi uchun ketgan bir kunlik xarajat. 
so‘m/kun: 
D
ki
- gospitalga joylashtiriladigan kunlarning umumiy soni 
Jarohatlanganlarning ambo‘latoriyada davolanishiga sarflanadigan xarajatlar: 
bunda: 
a
amb
- poliklinikaga bir marta kirishning o‘rtacha qiymati, so‘m; 
m
n
- 
jarohatlanganlami poliklinikaga kirishlarining umumiy soni. 
Jarohatlanish va kasallanishlar natijasida ishlay olmaganligi tufayli qo‘shimcha 
mahsulotning shartli yo‘qotilishi. 
a) 
vaqtincha ish qobiliyatini yo‘qotganda S
H
Si; 
b) 
nogironlik yoki o‘lim bilan tugagan jarohatlanishlar: 
bunda: 
MX
oi
- har bir jarohatlanganning o‘rtacha bir oylik ish haqqi, so‘m/oy; 
T
i
nafaqa yoshi, yil; 
τ
i
- jarohatlanganning yoshi, yil; ish haqqining (
T
i
- τ
i
) yil ichida 
o‘sishini hisobga oluvchi koeffisient К - 1,1; 12-1 yildagi oylar soni. 
Shikastlanish yoki kasallanish oqibatida nogiron bo‘lib qolgan kishiga nafaqa 
to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar: 
bunda: 
X
ni
- har bir jarohatlanuvchiga to‘lanadigan nafaqa miqdori, so‘m; 
O
i
 
- 
nafaqa to‘lanadigan oylar soni. 
Baxtsiz hodisa oqibatida o‘lganning qaramog‘ida qolgan shaxslarga nafaqa 
to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar: 
bunda: X
ki
- qaramog‘idagi har bir shaxsga to‘lanadigan nafaqa miqdori, so‘m; 
O
i
nafaqa to‘lanadigan oylar soni. 
Xo‘jalikning to‘liq xarajatlarini quyidagicha aniqlash mumkin: 

---

96 
X =С
1
+С
2
+Сз+С
4
+С
5
+С
6
+С
7
+С
8
+С
9
+С
10
Umumiy davlat xarajatlariga quyidagi ko‘rsatkichlar C
11
, C
12
, С
13
, C
14
, C
!5
, 
C
16
, С
17
kiradi. Ammo ayrim hollarda ular bevosita xo‘jalik hisobiga kiritilishi 
mumkin. 
Sarflanishi mumkin bo‘lgan xarajatlar C
l1
C
12
, C
13
lar, agar ularni xo‘jalik 
mablag‘ bilan ta’minlasa. 
Jarohatlanish va kasallanishlar tufayli ketgan xarajatlami aniqlash (ma’lum 
bo‘lgan uslubiy qo‘llanmaga binoan), o‘rtacha keltirilga ziyon miqdorini quyidagicha 
qabo‘l qilish mumkin: o‘lim bilan tugagan shikast (U
1
), so‘m; nogironlik bilan 
tugagan shikast (U
2
), so‘m; vaqtincha ish qobiliyatini yo‘qotish bilan tugagan shikast 
(U
3
), so‘m. Bu holda to‘liq yo‘qotishlarni 
X
quyidagicha aniqlash mumkin: 
X = U
1
Р
1
+U
2
Р
2
+U
3
Р
3
bunda: P
1
, P
2
, P
3
- o‘lim, nogironlik va vaqtida ish qobiliyatini yo‘qotish bilan 
bo‘g‘liq bo‘lganlar soni.