Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

Xodimlarning o’sib borayotgan safarbarligi.
Operatsiyalar ko’lamidan samara olish ortib 
boradi, chunki firmaning xodimlari qisqa vaqt talab qilinadigan bo’lsa, boshqa mamlakatda xizmatlar taqdim etish uchun u 
yerlarga bora oladilar. Safarbarlikning ikki sababi bor: reaktiv samolyotlarning mavjudligi va og’ir bagajni olib o’tish imkoniyati 
Uzoqda joylashgan xaridor bilan aloqa qilishning katta imkoniyatlari.
Telefon, 
doimiy aloqa yo’nalishlari, jo’natmalarni tez yetkazib berish va boshqa ko’plab imkoniyatlar mavjud bo’lganda xaridor bilan 
aloqani ta’minlash va hatto ular xorijiy mamlakatlarda bo’lganda ham ular bilan bevosita muloqot qilish osonroq bo’ladi. 
Masalan, kompbyuter xizmatlari ko’rsatish sohasi va testlashtirish operatsiyalarida Shunday bo’ladi. 
Mahalliy firmalar tomonidan taqdim etiladigan xizmatlar qiymati, sifati va turlari bo’yicha mamlakatlar o’rtasida 
saqlanib qolayotgan katta farqlar. Hali ham turli mamlakatlarda xizmatlarning bahosi va sifati o’rtasida katta farq mavjud. 
127 

---

Yana ham muhimrog’i, xizmatlar sektorining rivojlanganligi darajasi bo’yicha turli mamlakatlar qayta ishlash tarmoqlaridagi 
rivojlanganlikka qaragnada ko’proq farq qiladi. Yirik ko’pmaqsadli firmalar tuzish boshqa mamlakatlarga qaraganda AQSH va 
Buyuk Britaniyada keng yoyildi. Bu holatlar ancha yuqori savdo to’siqlari bo’lishiga qaramay, xizmatlarning 
baynalmilallashuviga olib keldi. 
Xizmatlar sohasi va ishlab chiqarish o’rtasida mustahkam aloqa mavjud. Keyingi yillarda bu aloqa o’ziga e’tiborni jalb 
qilmoqda. Bu o’zaro aloqa har ikkala sohadagi raqobat ustunligi uchun muhimdir. Bunda tarmoqlarga ta’sir qiladigan bittta 
emas, balki uchta bir-biridan farq qiladigan aloqa tiplari mavjud. 
Xaridor-etkazib beruvchi munosabatlari. Aloqaning birinichi tipini yuqorida ko’rib chiqdik. Bu xizmatlar sohasi va 
xaridor uchun qimmatliklar zanjiri o’rtasidagi aloqadir. Ta’kidlab o’tganimizdek, ko’p servis tarmoqlari ishlab chiqarishning 
moddiy-buyum mahsulotlari chiqaradigan va xizmatlar ko’rsatadigan firmalarga deintegratsiyasi (ajralib chiqishi) natijasida 
paydo bo’lgan. Shundan ikkita oqibat kelib chiqadi. 
Birinchisi: 
mahalliy ishlab 
chiqarish firmalarisiz xizmatlarga talab 
cheklangandir. Garchi servis firmalarining o’zi ham xizmatlarni sotib olsa-da, srevisning ko’p tarmoqlari sezilarli ravishda ishlab 
chiqarish firmalariga qaramdir. 
Ikkinchisi: mamlakatning ishlab chiqarish strukturasi xizmatlar turi va hajmiga bo’lgan talabga, Shuningdek, ushbu 
xizmatlarning murakkabligiga jiddiy ta’sir qila oladi.