Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

MAMLAKATRAQOBAT USTUNLIGIDETERMINANTLARIOMILLARINING 
OLCHAMLARI 
Har bir mamlakatda iqtisodchilar ishlab chiqarish omillar deb taydigan omillar 
mavjud. Bu har qanday tarmoqdagi firmalar faoliyati uchun zarur bo'lgan 
komponentlardir. Masalan, ishchi kuchi, qishloq xo'jalik yerlaritabiiy resurslar, kapital 
va infrastruktura kabilardir. 
Standart, an’anaviy savdo nazariyasi ishlab chiqarish omillariga tayanadi. Ushbu 
nazariyaga muvofiq, turli mamlakatlar har xil omillar miqdoriga ega. Mamlakat ishlab 
chiqarilishida ushbu mamlakatda nisbatan katta miqdorda mavjud bolgan omillardan 
jadal foydalaniladigan tovarlarni eksport qiladi. Masalan, AQSh haydaladigan yerlari 
kopligi tufayli azaldan yirik qishloq xojaligi mahsulotlari eksportchisi hisoblanadi. 
Mamlakatning u yoki bu omillarga boyligi malakat firmalarining xalqaro raqobat 
ustunligiga ta’sir qilish shubhasiz. Past ish haqi darajasiga ega mamlakatlardagi ishlab 
chiqarishning tez osayotganligi bundan dalolat berib turibdi. Gonkong, Tayvan va 
keyingi vaqtlarda Tailand ham shular jumlasidandir. 
Shu bilan birga, faqat ayni paytdagi omillar zaxirasigina emas, balki ularning 
yaratilish, tarmoq ehtiyojlariga moslashtirilish va takomillashtirilish tezligi 
muhimroqdir. Bundan tashqari, qanchalik g'alati tuyulmasin omillarning ko p miqdorda 
mavjudligi raqobat ustunligini kuchaytirish emas, balki kamaytirish ham mumkin. 
Mamlakatning raqobat ustunligi yaratilishidagi rolini aniqlash uchun ular 
tarmoqdagi raqobatda qanday rol oynashini aniqlab olish lozim. Kopincha ishlab 
chiqarish omillari «er», «ishchi kuchi», «kapital» kabi juda umumiy tushunchalar bilan 
ifodalanib, bular boyicha turli strategiyalarga ega tarmoqlarga ularning ta’siri haqida 
mulohaza yuritish qiyin. Omillarni bir nechta katta guruhlarga bo'lish mumkin. 
Odam resurslari,
ya’ni ishchi kuchining miqdori, malaksi va bahosi (menejmentni 
ham qo'shib hisoblaganda). Shuningdek, normal ish vaqti va mehnat etikasi ham 
hisobga olinadi. Odam resurslarini turli toifalarga jaratish mumkin: chilangar-
asbobsozlar, oliy ma’lumotli diplomga ega injener-elektriklar, dasturlovchilar va shu 
kabilar.