Tog‘ jinslari massivining umumiy tabiiy va texnogen tuzilmaviy mexanik xususiyatlari Reja

litosfyera 
deb yuritiladi.
Litosfyera tarkibi, tog‘ jinslarining umumiy tasniflanishi. 
Umumiy holatda tog‘ jinslari o‘zini qattiq, suyuq va gazsimon fazalarni 
qamrab oluvchi ko‘p tarkibli turli jinslar tizimi bilan ifodalaydi. Suyuq va gazsimon 
fazalarning mavjudligi tog‘ jinslarida g‘ovakliklarni yuzaga keltiradi. 

---

Geologik jarayonlarga bog‘liq ravishda tog‘ jinslarining bunday shakllanishi 
natijasida ular quyidagi uchta genetik guruhlarga ajratiladi:
magmatik
(otilib 
chiqqan), 
cho‘kindi
va 
metamorfik
. 
Vulqon otilishi jarayonidayer yuzasiga otilib chiqqan (effuziv magmatik tog‘ 
jinslar) yoki yer qobig‘ida yerigan magmaning tarqalib kristallashishi va qotishi 
(intruziv magmatik tog‘ jinsi) natijasida shakllangan tog‘ jinslari 
magmatik tog‘ 
jinslari
deyiladi. Bu tog‘ jinslari birlamchi hisoblanib, vujudga kelish vaqtida 
muhim o‘zgarishlarga bardosh byera olmaydi. Ularga granit, sienit, dunit, gabbro, 
bazalt, diorit va boshqalar kiradi. 
Qumtuproq tarkibiga ko‘ra magmatik tog‘ jinslari o‘z navbatida quyidagi 
guruhlarga bo‘linadi: 
Nordon - 

65% SiO
2
- granit, liparit, kvarsli porfir. 
O‘rtacha - 65-52% SiO
2
- diorit, andezit, sienit, traxit. 
Asosiy - 52-40% SiO
2
- gabbro, diabaz, bazalt. 
O‘ta asosiy - 

40% SiO
2
- pyeridotit, piroksenit, dunit. 
CHo‘kindi tog‘ jinslari
magmatik tog‘ jinslari mahsulotlarining suv yoki havo 
ta’sirida (mexanik, kimyoviy yoki organik) parchalanib qatlamlanishi natijasida 
yuzaga keladi. Ularga ohaktosh, peschanik, trepel, tosh ko‘mir va cho‘kindi temir 
rudalari misol bo‘ladi.