Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

partiyasiga bogMiq holda bir necha soat va sutkadan bir oygacha va undan 
ortiq bo'lishi mumkin. Donni dastlabki saqlashda zararkunandalar bilan 
zararlanishi, namlanib qolishi va mikroorganizmlar rivojlanishidan juda 
ham ehtiyot qilish lozim. 
Donning zararlanishiga ko‘pincha xirmonlarda, dala sharoitlari- da, 
o‘tgan yilgi qoldiqlardan yaxshi tozalanmagan omborxonalarda saqlash 
sabab bo‘ladi. Bunday donlar keyinchalik yaxshi nazorat qilinmasa, 
namiqib va o‘z-o‘zidan qizishi mumkin. Bu holat yangi o‘rilgan donni 
darhol joylashtirish va donni qizib turgan holida joylashtirishlarda ham 
kuzatiladi. 
Don massasi sifatining pasayishi uni tashish jarayonida ham 
kuzatilishi mumkin. Don massasining sifati va saqlanuvchanligi ko‘p 
jihatdan yig‘ib olingan zahoti joylashtirilgan joyning sharoitiga bog‘liq. 
Don yig‘ib olingan zahoti darhol belgilangan manzilga yetkazilishi lozim. 
Donning mexanizatsiya vositalari bunkerlarida qolib ketishi uning sifatini 
pasayishiga olib keladi. Yuqoridagilarga bog‘liq holda don ishlab 
chiqarish korxonalariga turli holat va sifat ko‘rsatkichlariga ega bo‘lgan 
holat keltiriladi. Keltirilgan don massasiga mas’uliyatli munosabatda 
bo4ish talab etiladi. Qabul qilingan don to‘g‘ri analiz qilinishi va sifati 
bo‘yicha aniq ajratilishi lozim. Bundan tashqari ularga hujjatlarni 
rasmiylashtirish lozim. Saqlashda to‘g‘ri rejimlarni qo‘llash va zamonaviy 
ishlov 
37 

---

berish tizimlarini joriy qilish lozim. Bu esa don korxonalarining 
iqtisodiyotini yanada oshirishga olib keladi. 
Don uyumida haroratning o‘zgarish tezligi donni saqlash usuli va 
omborxona turiga bogMiqligini nazarda tutmoq kerak. Oddiy omborlarda 
don uyumining balandligi unchalik yuqori emas donlarga atmosfera 
havosi yetarlicha ta’sir etadi. Bunga bog‘liq holda bu yerda harorat 
o‘zgarishi nisbatan jadaldir. Elevator xirmonlarida atmosfera ta’siri sust, 
chunki yomon issiq o‘tkazuvchanlik xususiyatiga ega bo‘lgan devorlar 
bilan himoyalangan bo‘ladi. 
Don massasining sifatiga va xususiyatlariga donning navi, turi, 
shuningdek ekiladigan urug‘ sifatiga hamda g‘ovakliligi ayrim hollarda 
sochiluvchanlikka ham bog'liq holda o‘zgarib turadi. Dukkaklilar va 
o‘simlikning turli xil navga xos bo‘lgan donlar hamda dukkaklilar saqlash 
jarayonida turli fiziologik faollikni namoyon etis hi, shuningdek turli 
nafas olish jadalligiga ega bo‘lishi mumkin. 
38 

---