Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

6. U y -jo y b in o la rin i so tish n in g xu su siy a tla ri
F u q a ro la rn in g d o im iy y a s h a s h g a m o 'lja lla n g a n , b e lg ila n g a n
sanitariya, yong'inga qarshi, texnik talablarga javob beradigan binolar 
uy-joy deb e ’tirof etiladi. Uy-joy ko'chmas m ulk hisoblanadi. FKning 
488-moddasida uy-joy binolarini sotishning o'ziga xos xususiyatlari belgilab 
qo'yilgan. Birinchidan, sotuvchi sotib olgandan keyin qonunga muvofiq, 
uy-joy binosidan foylanish huquqini o'zida saqlab qoladigan shaxslar 
yashab tu rg an uy, kvartira, uyning yoki kvartiraning bir qismini sotish 
shartnom asining m uhim sh arti bu shaxslarning ro'yxatini sotilayotgan 
uy-joy binosidan foydalanish h uquqlari k o'rsatilgan holda tuzishdan 
iboratdir. A gar sotuvchi sotib oluvchidan bunday shaxslar mavjudligini 
yashirsa, shartnom a ushbu tu ra r joydan foydalanish huquqiga ega boigan 
shaxslarning d a ’vosiga ko'ra, sud tomonidan haqiqiy emas deb topiladi.
Shuningdek, kvartira, uyning yoki kvartiraning bir qismini sotish

---

shartnomasi notarial tartibda tasdiqlanishi va davlat ro'yxatidan o'tkazilishi 
lozim. Binobarin, uy-joy binolarini sotish haqidagi shartnom aning og‘zaki 
yoki oddiy shakl bilan rasm iylashtirilgani sh artno m an ing o‘z-o‘zidan 
haqiqiy sanalmasligiga sabab bo'ladi.
8-§. K orxon ani so tish shartn om asi.
Ko'chmas mulkni sotish shartnom asining alohida turlaridan biri — 
k o rx o n a n i so tish s h a rtn o m a s id ir. K o rx o n a n i s o tis h s h a rtn o m a s i 
predm etining o'ziga xosligi bilan ko'chm as mulkni sotish shartnomasining 
boshqa tu rla rid an farq qiladi va shu m unosabat bilan FK da alohida 
shartnom a sifatida belgilangan.
Ayrim huquqshunos olimlar (I.V.Eliseyev, A.U.To'raev) ning fikricha, 
fuqarolik huquqi obyekti sifatida korxona o'ziga xos xususiyatlarga ega 
b o 'lg a n alo h id a m ol-m ulk tu r i h isoblanadi. B irin c h id a n , ko rx o n a 
tadbirkorlik faoliyatini olib borishga xizmat qiluvchi mulk; ikkinchidan, 
korxona xususiy yoki jamoa tadbirkorligining tashkiliy-huquqiy shakli, 
uning moddiy negizi bo'lib hisoblanadi; uchinchidan, korxona iste’mol 
qilinmaydigan m urakkab ashyo, turli xil predm etlar jam lam asi bo'libgina 
h iso b la n m a s d a n , y ag o n a m u lk iy k o m p le k s h a m d ir v a n ih o y a t, 
to'rtinchidan, korxona ko'chmas m ulkdir1.
Ushbu fikrlarga qo'shimcha qilib, korxona xususiy alom atlari bilan 
belgilanadigan m urakkab ashyo hisoblanishini ham aytib o'tish lozim. 
Korxonaning obyekt sifatidagi bu xususiyati uni muqobiliga alm ashtirib 
bo'lmasligini anglatadi.
F K ning 489-m oddasiga k o 'ra , k orxonani sotish sh a rtn o m a sig a
m uvofiq, sotuvchi sotib oluvchiga b u tu n korxonani m ulkiy m ajm ua 
sifatida topshirish majburiyatini oladi, sotuvchi boshqa shaxslarga berishga 
haqli bo'lmagan huquq va m ajburiyatlar bundan mustasno.
Korxonani sotish shartnomasi konsensual, ikki tom onlam a va haq 
baravariga tuziladigan shartnom a hisoblanadi.
M a’lumki, korxona bir vaqtning o'zida fuqarolik huquqining obyekti 
va subyekti (unitar korxona, xususiy korxona) hisoblanadi. S hu m unosabat 
bilan ob y ek t sifatid a korxonani sotish sh a rtn o m a sin in g o'ziga xos 
xususiyatlari m avjud. Bu x u susiyatlar shartnom a subyektlari, shakli,