Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

2-§. O‘zbekiston Respublikasida chet el fuqarolarining
vorislik huquqi
O 'zb ek isto n R e sp u b lik a sid a v orislik h u q u q i do irasida c h e t el 
fuqarolariga milliy tartib taqdim etiladi. Bizning qonunchilik asosida chet 
el fuqarolari m ulkni meros qilib qoldirishlari va qabul qilishlari mumkin. 
Mol-mulkning m erosxo'rlari bo'lganda, ularning huquqlari to'la ravishda 
o'zbekistonlik fuqarolar huquqiga tenglashtiriladi.
S hunday qilib, b u borada chet el fuqarolariga milliy tartib qo'llaniladi 
va o'zarolik tadbiq etilmaydi.
O'zbekiston Respublikasi FKning 1197-moddasiga binoan vorislikka 
doir m unosabatlar meros qoldiruvchi vasiyatnomada o'zi fuqarosi bo'lgan 
m am lakatning huquqini tanlagan bo'lmasa, meros qoldiruvchi oxirgi doimiy 
tu ra r joyga ega bo'lgan m amlakatning huquqi bo'yicha belgilanadi. Demak, 
vorislik doirasida meros qoldiruvchining oxirgi doimiy tu rar joyi kollizion 
tamoyili bo'lib qoladi. Agar meros qoldiruvchi O'zbekiston Respublikasida 
oxirgi tu ra r joyiga ega bo'lgan bo'lsa, bu yerda O'zbekiston qonunchiligi 
872

---

tadbiq etilishi lozim. Ushbu qonunchilik bo'yicha merosxo'rlarning doirasi 
belgilanadi, meros mulkida ulaming ulushlari va sh.klar aniqlanadi. Agarda 
meros qoldiruvchining oxirgi tu rar joyi chet el mamlakati bo'ladigan bo'lsa, 
bu holatda ushbu chet el davlatining qonuni tadbiq etiladi.
O'zbekiston Respublikasi FKning 21-moddasiga binoan fuqaroning 
doimiy yoki asosan yashab turgan joyi uning yashash joyi hisoblanadi.
Ko'chmas m ulkka vorislik m azkur mulk joylashgan m am lakat huquqi 
bo'yicha, O'zbekiston Respublikasining reestrida qayd etilgan m ol-mulkka 
vorislik esa, O'zbekiston Respublikasining h uquqi bo'yicha belgilanadi 
(FKning 1199-m.)
Vasiyat bo'yicha vorislik to'g'risida O'zR FKning 1198-moddasida 
shunday holat belgilab qo'yilgan: shaxsning vasiyatnom a tuzish va uni 
bekor qilish layoqati, shuningdek vasiyatnom aning va uni bekor qilish 
hujjatining shakli, ag a r meros qoldiruvchi vasiyatnom ada o'zi fuqaro 
bo'lgan m am lakatning huquqini tanlagan bo'lmasa, hujjat tuzilayotgan 
paytda meros qoldiruvchi doimiy tu ra r joyga ega bo'lgan m am lakatning 
huquqi bo'yicha aniqlanadi. Biroq vasiyatnom a yoki uning bekor qilinishi, 
a gar shakl h u jjat tuzilgan joyning yoki O'zbekiston Respublikasining 
huquqi talablarini qanoatlantirsa, shaklga rioya etilmaganligi natijasida 
haqiqiy emas deb topilmaydi (kumulyativ kollizion normasi - darslikning 
Sh bobiga qarang).
Shunday qilib, vasiyatnoma shaklini aniqlaganda, tu ra r joyi tamoyili
- asosiy, qolgan tamoyillar esa qo'shim cha bo'lib hisoblanadi, vasiyatnom a 
tuzish layoqatida esa asos qilib - tu ra r joy tamoyili olingan.