Guliston davlat universiteti biologiya kafedrasi biotexnologiya

ximer gen
deyilib, afsonaviy sher (arslon) boshli va ilon dumli echki degan ma’noni 
anglatadi. 
Keyinchalik gen injenerligi usullari tez rivojlana boshladi. Tez orada ichak 
tayoqchalari bakteriyalari gen injenerligi yordamida odamning insulin gormonini 
sintez qila boshladi va sanoat asosida ishlab chiqarilgan birinchi gen injenerligi 
mahsuloti hisoblanadi. Ana shu usul bilan qon bosimini boshqaruvchi bradikinin 
va angiotenzin, og’riq qoldiruvchi enkefalin kabi gormonal preparatlar sintez qilina 
boshladi. 
80-yillar gen injenerligi rivojlanishida katta burilish bo’ldi. Shu yillarda 
sanoat asosida nafaqat peptid bog’li odam gormonlari, balki haqiqiy oqsillar sintez 

---

34 
qilina boshlandi. Dunyo bozorlarida yoki klinika amaliyotida interferon, o’sish 
gormonlari, interleykin, urokinaza, har xil kasalliklarga qarshi vaktsinalar 
qo’llanila boshladi. 
Hozirgi kunda o’simlik va hayvonlar genini ko’chirib o’tkazish natijasida 
transgen o’simlik va hayvonlar yaratilmoqda.
.
Gen
 – 
irsiyatning moddiy asosi bo’lib, har bir gen organizmdagi irsiy belgi va 
xususiyatlarni nazorat qiladi. Genlar xromosoma tayoqchalarida tizilgan holatda 
joylashgan. Har bir xromosomada yuzlab va minglab genlar bo’ladi. Hisoblarga 
qaraganda odam xromosomalarida bir million, balki undan ham ko’p genlar bor 
ekan. 
Organizmdagi ma’lum irsiy axborotlarni o’zida birlashtirgan genlar 
yig’indisi 
genom 
deyiladi. Gen va genomlar DNK da joylashgan. Hujayrada oqsil 
sintezi ribosomalarda amalga oshiriladi. Ribosomalarga esa kerakli shakl va 
nusxalardagi oqsil na’munalarini uch xil tipdagi RNK lar DNK dan oladi. DNK 
molekulasidagi nukleotidlar tartibi shaklida yozilgan axborotni ko’chirib oladi. Bu 
jarayon