Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
muammoni o‘z predmeti, materiali vositasida tadqiq qilish yo‘lidir. Demak, adabiyotshunoslik 
metodologiyasi milliy istiqlol mafkurasining umuminsoniy asoslarini ishlab chiqqan “Milliy 
istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar”ga va Prezidentimiz I.A.Karimov asarlariga 
tayanadi. Shu asosda hayot va adabiyot taraqqiyotini asosli tushuntira oladi.
3. Adabiyotshunoslikning ob’ekti, ya’ni predmeti tarixiy-ijtimoiy sharoit va ijodiy muhit bilan 
aloqada olingan adabiy asarlar va ularni yaratish jarayonidir. U tarixiy-adabiy jarayonni chuqur 
o‘rganish asosida, so‘z san’atining qonuniyatlarini ochadi. Hamma yozuvchi san’atkorlarning 
faoliyati va ular yaratgan poetik asarlarining badiiyligini tahlil etadi.
So‘z san’atining inson va jamiyat hayotida tutgan o‘rni va ahamiyati haqidagi tushunchalar-
ni boyitish jarayonida o‘zlikni toblashga yetaklaydi. Eng asosiysi-hayotni sevishga, ardoqlashga, 
boyitishga, go‘zallashtirishga o‘rgatadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
1. Abdulla Ulug‘ov. Adabiyotshunoslikka kirish, T., “Universitet”, 2000
2. To‘xta Boboyev. Adabiyotshunoslikka kirish,T., “O‘qituvchi”
3. www.ziyouz.com

---

91
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
INGLIZ TILI DARSLARINI TASHKIL ETISHIDA INTERFAOL USULLAR
Kuranboeva Momojon Bekdurdievna
Rahimova Lola Amangeldievna
Xorazm viloyati Urganch shahar 
15 sonli maktabning ingliz tili fani o‘qituvchilari
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada umumta’lim maktablarida ingliz tili darslarini tashkil etishning 
zamonaviy uslalri haqida so‘z boradi.
Kalit so‘zlar: 
dars jarayoni, interfaol usullalr, nutq madaniyati, ta’lim-tarbiya, gramatika.
21-asrda biz sifat jihatidan tamomila yangi xalqlar jamiyatiga,chuqur integratsiyalashgan 
iqtisodiy makonga,yagona komunikatsiya va axborot tizimiga kirish uchun shaxdam qadamlarni 
bosmoqdamiz. Bunday jamiyatda yashab ketish anchagina tayyorgarlikni, bilimni talab qilishini 
chuqur anglab yetdik. Bosgan qadamlarimiz qat’iyatli va ishonchli bo‘lishi uchun esa bizga 
zamonaviy, bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlay oladigan raqobatbardish kadrlar zarur. Mustaqillik 
yillari mazkur yo‘nalishda talaygina ishlar amalga oshirilganligi haqida barchamiz bilamiz.
Bugungi kunda xorijiy tillarni bilish ko‘nikmasi professional ta’limning ajralmas qismlaridan 
biri bo‘lib bormoqda. Turli sohalardagi mutaxassislarda chet ellik hamkorlar bilan hamkorlik 
qilish ko‘rsatkichi yuqori bo‘lganligi sababli, ularda til o‘rganishga bo‘lgan talab yuqoridir. Shu 
sababli ham umumta’lim maktablarida chet tillari xussan, ingliz tilini o‘rgantishga kata e’tibor 
qaratilmoqda. O‘qituvchi ingliz tilini o‘quvchilar onginga yaxshi singdirishi uchun avvallo dars 
jarayonlariga ham nazariy jihatdan, bundan tashqari interfaol usullardan foydalangan holda dars 
o‘tish malakasiga ega bo‘lishi zarur hisoblanadi. O‘quv jarayonining boshlanishida o‘qituvchi 
asosiy e‘tiborni o‘quvchining talaffuziga qaratishi kerak. Grammatika va lug‘at asosiysi 
hisoblansada, o‘quvchining ingliz lug‘atida talaffuzi notog‘ri bo‘lsa, buning hammasi befoyda. 
Native speakerlar agar so‘zlovchi so‘zlarni to‘gri talaffuz qilsa nutqni grammatik xatolar 
bilan ham tushunishlari mumkin.
Shuning uchun o‘qitishda dastavval asosiy e’tibor talaffuzga 
qaratiladi. Bunda native speakerlarning turli xil audiolaridan faydalanish yaxshi natija beradi. 
O‘qituvchi dars davomida harflar, so‘zlarni to‘gri talaffuz qilishni o‘rgatishi kerak. Shuningdek, 
boshlang‘ich bosqichda og‘zaki nutqqa va o‘qish texnikasini o‘stirishga katta e‘tibor beriladi. 
Bunda chet tilini o‘qitishning nutq faoliyati turlari bo‘yicha ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, ularni 
o‘rgatishda quyidagi vazifalarni bajarish zarur:
a) O‘qish mexanizmini hosil qilish;
b) Og‘zaki o‘qish texnikasini o‘stirish;
c) O‘qiganini tushunishga o‘rgatish .
Boshlang‘ich bosqichda o‘qishning asosan ovoz chiqarib o‘qish turiga kеng o‘rin ajratiladi. 
O‘qish uchun ajratilgan matnlar ham eng sodda va oddiydan asta-sеkin murakkablashib boradi. 
Lеkin shuni aytish kеrakki, boshlang‘ich bosqichlardagi ish faoliyati asosan og‘zaki nutqiy 
ko‘nikmalarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lishiga qaramay ingliz tilida og‘zaki nutqni 
o‘stirish masalasini hal qila olmaydi. U haqiqiy og‘zaki nutq ustida ishlash uchun faqat tayyorgarlik 
bosqichini o‘taydi. Qolaversa, so‘zlarni chiroyli va ravon o‘qish o‘quvchining shu tilni o‘rganishga 
bo‘lgan muhabbatini oshiradi.
Bundan tashqari o‘quvchilar boshlang‘ich bosqichda The Present indefinite Tense., The Past 
indefinite Tense. , The Future indefinite Tense kabi fе’l zamonlarini yaxshi bilishlari va fе’l 
shakllaridan ushbu zamonlarda yorqin foydalana oladigan bo‘lishlari talab etiladi. O‘quvchilar 
otlarni birlikda va ko‘plikda ishlatilishini, hozirgi noaniq zamonda kеlgan fе’lning III shaxs 
birlikdagi shakliga “s” yoki “es” qo‘shimchalarini qo‘shilishini, gaplarning so‘roq, inkor va 
buyruq shakllarini ham boshlang‘ich bosqichda o‘qish davrida egallaydilar.
Ingliz tilini o‘rganish bo‘yicha innovatsion ta’limning mohiyati shundaki, o‘quv jarayoni 
deyarli barcha o‘quvchilar bilim jarayoniga jalb qilinishi, ular bilgan va o‘ylagan narsalar 
to‘g‘risida tushunish va fikrlash imkoniyatiga ega bo‘lishlari talab etiladi.
Ingliz tili darsidagi o‘yinlar eng xilma-xil bo‘lishi mumkin. Ulardan foydalanish faqat dars 
davomiyligi va o‘qituvchi ijodi bilan cheklanishi mumkin. Masalan, o‘yinlar har xil ob’ektlarni 
rekvizitlar va ularsiz ishlatishi mumkin. I. Frankning so‘zlariga ko‘ra, ba’zi o‘yinlar o‘yinning 
holati yanada aniqroq, bu esa, o‘z navbatida, materialni yaxshiroq o‘rganishga yordam beradi. 

---

92