Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

zo‘r mashina olib bersangiz-uyam tez orada eskirishi mumkin. Agar unga moddiy boylik, 
pul qoldirsangiz - uyam bir kun sarf bo‘lib tugashi mumkin. Ammo dunyoda hech qachon 
eskirmaydigan, yo‘qolmaydigan bebaho bir boylik borki, u ham bo‘lsa farzandingizga 
bilim va hunardir. Lekin bilim va ma’rifatni qayerdan, nimadan olish mumkin? Avvalo, 
kitob degan xazinadan.”
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. “Boshlang‘ich ta’lim” jurnali. 2012-yil №3- sonly
2. Darsliklar.Metodik qo‘llanmalar.
3. Internet saytlari

---

73
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA ASOSIY MATEMATIK TUSHUNCHALARNI 
SHAKLLANTIRISHNING INTERAKTIVLIK METODLARI
Axtamova Nazira
Navoiy viloyati Qiziltepa tumani 
15 - umumiy o‘rta ta’lim maktabi
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annotatsiya:
maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun asosiy matematik tushunchalarni 
o‘qitish usullari yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
matematika, to‘rtburchak, figura, kesma
Boshlang‘ich matematika o‘qitishning asosiy vazifalaridan biri o‘quvchilarda asosiy 
matematik tushunchalarni shakllantirishdir. Tushuncha - bu predmet to‘plamlarining muhim, 
umumiy belgilari to‘g‘risidagi fikrdir. Tushuncha o‘quvchilarda predmet va haqiqiy olam 
hodisalarining hissiy obrazlari bo‘lgan tasavvurlarni umumlashtirish asosida vujudga keladi. 
Masalan: to‘g‘ri to‘rtburchak formasiga ega bo‘lgan har xil predmetlarni - taxtacha, qog‘oz 
varag‘i, stol usti, g‘isht yoki gugurt qutisi va shunga o‘xshashlar, badan, muskul sezgilari 
orqali idrok qilish bilan, o‘quvchilar to‘g‘ri to‘rtburchak to‘g‘risida aniq tasavvurga ega 
bo‘ladilar. Bu predmetlarning qanday materialdan tayyorlanganligini ularning og‘irligi, rangi 
va boshqa xossalarini e’tiborga olmay, bu tasavvurlarni taqqoslab o‘quvchi uning umumiy, 
muhim xossalarini umumlashtiradi. Bu tekis figuralarda 4 tomon, 4 ta to‘g‘ri burchak borligini 
aniqlaydi.
Bu misoldan ko‘rinadiki, geometrik tushunchalarning shakllanish usullaridan biri qaralayotgan 
predmelar to‘plamiga mos bo‘lmagan har xil belgilarni chiqarib tashlab, umumiy, muhim, 
belgilarni saqlab olishdan iboratdir. Bunda o‘quvchilar o‘qituvchi rahbarligida ayrim xususiy 
ko‘rinishlardan boshlab tekis geometrik figuralar to‘plamini qarashlari mumkin.
Kvadrat - to‘g‘ri to‘rtburchak- parallelogramm - qavariq to‘rtburchak -ixtiyoriy to‘rtburchak 
yoki teskarisi. Hamma to‘rtburchaklar to‘plamidan qism to‘plami bo‘lgan qavariq to‘rtburchaklarni 
ajratish, bundan esa uni qismi bo‘lgan parallelogramm, undan to‘g‘ri to‘rtburchak va oxirida 
kvadratni ajratish mumkin. Bu tushunchalar orasida bog‘lanish tushunchalar ta’rifida uning yaqin 
turi va ko‘rinishi farqlarini ko‘rsatish bilan ifodalash mumkin.