Research and publications


Foydalanilgan adabiyotlar



Download 10,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/217
Sana23.07.2022
Hajmi10,45 Mb.
#841807
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   217
Bog'liq
“TA’LIM FIDOYILARI” JURNALI. 4-SON

 
Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
Umumta‗lim fanlari metodikasi. 2014- yil yanvar. 
2. 
Абульханова К.А. Деятельность и психология личности. -М., 1980. 
3. 
Ушаков Д. В. Интеллект: структурно-динамическая теория. М.: Изд-во ИП 
РАН, 2003. 
4. 
www.ziyonet.uz. 
5. 
www. Baxtiyor.uz. 


189 
INGLIZ VA O‟ZBEK TILLARIDA HURMATNI IFODALOVCHI 
TIL VOSITALARINING BADIIY ADABIYOTLARDA 
QO‟LLANILISHI 
Baxriddinova Dilafruz Nasriddinovna,
Nizomiy nomidagi TDPU o‟qituvchisi 
Bahriddinova Nilufar Nasriddin qizi, 
NDPI 2-bosqich talabasi 
Annotatsiya: Ushbu maqola ingliz tilidagi va o‘zbek tilidagi hurmatni ifodalovchi 
so‘zlarni badiiy adabiyotda qo‘llanishi haqidagi ma‘lumotni o‘z ichiga olgan. 
Kalit so‘zlar: til vositalari, badiiy adabiyot, hurmatni ifodalovchi so‘zlar, ijtimoiy 
maqom 
Barcha tillarda bo‘lgani kabi ingliz va o‘zbek tillarida ham morfologik tuzilishi 
turlicha bo‘lgan hurmatni ifodalovchi til vositalarini uchratish mumkin. Bunday til 
vositalari asosan ingliz va o‘zbek badiiy adabiyotlarida keng qo‘llanilgan.
Bugungi kunda jamiyatda istiqomat qilayotgan, yashab turgan shaxsning ijtimoiy
maqomini belgilashda Your Honour!, Dear Sir! kabi vositalar qo‘llaniladi. Bu holat, 
ayniqsa, Teodor Drayzerning ―Jenni Gerxard‖ romanida ko‘p uchraydi. ―…Finally, 
his name was called, and the boy was pushed forward to the bar. ―Stealing coat, Your 
Honour and resisting arrest‖ explained the officer who had arrested him….‖. 
―Yes, Sir! I am Abe Lathan!‖one of the man, the oldest, asked. Yes, Sir. I am Abe 
Lathan,‖ he answered, wondering who they were, because he had never seen them 
before‖ Why do you want to know that?‖(Erskine Caldwell). 
Ingliz tilida shunday so‘zlar ham borki, bunday so‘zlar kishining o‘zga bir kishiga 
bo‘lgan muhabbati, uning hurmati va vafodorligini hamda sevgisini ifodalashi 
mumkin.


190 
―Lester Dear - when get this I won‘t be here, and I want you not to think harshly of
me until you have read it all. I am taking…‖.‖Lester Dear, I am ashamed of to leave 
you this way, it seems so mean, but if you knew how I have been feeling these days 
you would forgive me. 
Biz ―dear‖ so‘zining yuqorida anglatgan ma‘nosi bilan cheklanib qolmasligimiz
kerak, chunki ―dear‖ so‘zi hurmat ma‘nosini anglatib, turli xil tabriklarda, taklif va 
e‘lonlar matnlarida ham uchratishimiz mumkin. 
Dear teachers and students! On behalf of the students of the English and literature 
department let me congratulate everybody with the spring holiday ―Navruz‖ and wish 
you good luck. 
Ingliz tilida shaxsga uning ismini aytib murojaat qilishimiz mumkin, lekin shunday 
hollar ham uchrab turadiki, shaxsga uning sharifidan oldin ―Mr‖,‖Mrs‖ so‘zlarini
qo‘shish orqali ham murojaat qilinadi. Bu esa albatta kishiga bo‘lgan hurmatni 
ifodalaydi. Bu ko‘rinishni ham hurmatni ifodalovchi vositalar qatoriga kiritish 
mumkin. 
Mr. Kane had not been there for several days, in fact, occupy his rooms more than one 
or two days a week. 
Ingliz badiiy adabiyotlarini tarjimasiga e‘tibor beradigan bo‘lsak, badiiy matnlarda
bunday tarjimalarni ko‘plab uchratishimiz mumkin. So‘zimizning isboti sifatida 
Teodor Drayzerning ―Jenni Gerxard‖ romanida Lesterning Branderga qilgan 
murojaatini yana bir borga esga olaylik. 
Jenny wavered a moment, as one who might be going to take a leap in the dark, then 
opened her lips mechanically and confessed: ―It‘s Senator Branders. Senator Brander‖! 
Echoed Lester, the familiar name of the dead but still famous statesman ringing with 
shocking and unexpected force in her ears‖ How did he come to know him?‖ 
Yuqoridagi misoldan ko‘rinib turibdiki, senator, doctor, professor, captain va shu 
kabi insonning kasbini, lavozimi, shuningdek mansabini ifodalovchi so‘zlarni ham 
hurmatni ifodalovchi til vositalari deb qabul qilishimiz mumkin. Agar biz shu kabi 
so‘zlarni oddiy til vositalari deb qaydigan bo‘lsak.unda nima uchun har doim ham 
kishining faqatgina ismini-sharifini aytib murojaat qilmaymiz?. Demak kishiga uning 


191 
kasbiga yoki tutayotgan ishiga qarab murojaat qilish o‘sha shaxsga b‘lgan hurmat va 
izzatni bildirar ekan. 
Bundan tashqari nutqimizda ham badiiy adabiyotlarda ham inim, zoti oliylari, janob, 
malikayi oliyshoh, oily janoblari, taqsir, azizim so‘zlari va –lar ko‘plik qo‘shimchasi 
tarixiy shaxslar bo‘lmish podsho, malikalar sha‘niga aytilgan hurmat so‘zlari
bo‘lsada, ular alohida ahamiyat kasb etishi bilan muhimdir. Bu kabi misollarni 
bevosita nutq ketayotgan paytda ham uchratish mumkin. Msalan,kundalik hayotimizda 
uchrab turuvchi, ya‘ni talabaning professor - o‘qituvchiga, shogirdning o‘z ustoziga
qilayotgan murojaatida ham o‘ziga xos bo‘lgan hurmat belgisini ko‘rishimiz mumkin. 
Ingliz tili bilan solishtirgan holda o‘zbek tilida ham kishiga kasbi, mansabi va 
vazifasiga moyil bo‘lgan so‘zlar bilan murojaat qilish odat tusiga kirgan.Shu o‘rinda
bunday til vositalini qo‘llash bilan o‘sha kasb egalariga hurmat ifodalanayotganini 
tushunib olish qiyin emas.

Download 10,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish