N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Ichki organlar tizimi.
— ovqat hazm qilish tizimi (oziqani qabul qilish va ularni 
asosiy tarkibiy qismlarga ajratish jarayoniga javob beradi);
— nafas tizimi (kislorodni qabul qilish va karbonat angidridni 
organizmdan chiqarish uchun xizmat qiladi);
— siydik ayirish tizimi (organizmdan keraksiz va zaharli 
moddalami chiqarish uchun xizmat qiladi);
— ko'payish tizimi (nasi qoldirish uchun xizmat qiladi).
Har bir tizim aniq to'qimalardan tuzilgan bo'ladi. Har bir
to'qima maxsus hujayralardan (to‘qimaning kichik bir bo'lagi) 
tuzilgan.1
♦ O'q suyaklari va umurtqa tuzilishi
Umurtqa pog'onasidagi har qanday bo‘limning umurtqasining 
tanasi, boshi va chuqurchasi bo'ladi. Umurtqa tanasi eng tig'iz 
qismi hisoblanadi. Tananing oldingi uchida umurtqa bosh
i,
orqa 
uchida esa umurtqa chuqurchasi bo'ladi. Umurtqa tanasining ventral 
yuzasida pastki tarog'i joylashadi. Umurtqa tanasining har ikkala 
tamonida, dorsal ravishda umurtqa yoyi, umurtqaning yoyi bilan 
tanasi oralig'ida umurtqa teshigi hosil bo'ladi. Hamma umurtqa-
1 
Victoria Aspinall.
Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-
York, 2015.
92

---

laming teshigi birlashib, u orqa miya joylashish uchun umurtqa 
kanalini hosil qiladi. Umurtqa yoyining kranial cheti asosida kesig, 
kaudal (orqa) cheti asosida esa kaudal kesig bo'ladi. Umurtqaning 
bu kesigi qo'shni umurtqa kesigi bilan birgalikda nerv va qon 
tomirlari o'tishi uchun umurtqaaro teshikni hosil qiladi.
Umurtqa yoylarining chetidan: oldingi tomonda — oldingi 
bo'g'im o'simtasi, orqa tomonda — orqa bo'g'im o'simtasi chiqadi. 
Umurtqa tanasining yon tomonlarida muskullar birlashishi uchun 
ko'ndalang o'simtalari mavjud. Yoyning o'rtasidan yuqori tomonga 
muskullar birlashishi uchun yelka o'simtasi chiqadi.