N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvon tanasining tuzilishi.
Hayvon tanasi bir nechta tizimdan iborat. Har bir tizim o'z 
vazifasiga ega. Bu tizimlar bajaradigan vazifalariga qarab, uchta 
guruhga kiradi.
90

---

32-rasm.
Tekisliklar va yo'nalishlar:
a-a — segmental tekislik, c-c о ‘rta sagittal tekislik, e-e frontal tekislik;
Yo 'nalishlar: 1 — yuqoriga, 2 — qorin tomonga, 3
— 
bosh tomonga, 4
 — 
dum
tomonga, 5 — og'iz tomonga, 6 — og'izdan orqaga,
7 — 
bosh qismi yuzasi
(proksimal), 8
 
—pastki qismi birikishi (distal), 9 — yuqorigi tomon yuzasi,
10 — orqa yuzasi (volyar), 11 — orqa tomon yuzasi (plantar), 12
— 
ichki
yuzasi, 13 — yon tomon yuzasi, 14 — to ‘sh tomonga, 15 — chot tomonga,
(A — tananing ко ‘ndalang kesilgani, В — tananing frontal kesilgani,
С — tananing ко
 
*ndalang kesilgani).
Strukturaviy tizim - asosiy tuzilishini ta’minlaydi. 
Koordinatsion tizim — tananing boshqarish mexanizmi hisob­
lanadi.
91

---

Visseral tizim — tananing asosiy funksional tizimlarini o'z 
ichiga olib, uchta bo'shliqdan iborat: ko'krak qafasi, qorin bo'shlig'i, 
kichik tos organlari.
Strukturaviy tizimlar.
—
suyaklar tizimi (suyaklar, bo'g'imlar);
— muskullar tizimi (bu faqat skelet muskullariga xos);
— qoplovchi tizim (teri, junlar);
— yurak qon-tomirlar tizimi (qonni butun tanaga yetkazib 
beradi);
— muvofiqlashtiruvchi tizim;
— nerv tizimi (tanadan o'ziga axborotni qabul qiladi va orga- 
nizmning tashqi va ichki muhitini nazorat qiladi va boshqaradi);
— endokrin tizim (kimyoviy moddalar va gormonlar yordamida 
organizm funksiyasini boshqaradi);