Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

 
Эгилувчан 
темир-бетонли 
панжаралар 
эгилувчан 
алоҳида 
гирляндлардан тўқима усулида бажарилади (7.16 – расм). Панжарадаги қути 
қадами тахминан 0,4...0,8 м га тенг. Панжара қутилари тоғ массаси, галечник, 
шебень, ўсимликли грунт
 билан тўлдириб ёки тўлдирмасдан қолдирилади.

---

296 
7.16 - расм. Эгилувчан темир-бетонли панжаралар
: а-панжара; b-гирлянда; d-шарнир; 1-
политилен қобиқ;
 2-арматура стержени. 
 
Баъзида панжаралар қалинлиги 3мм гидростеклоизол ва бошқа 
материаллардан тайёрланган тўшама устига ётқизилади. Темир-бетонли 
гирляндалар ҳар бирининг узунлиги 3...7,5 м ва кесими 5 х 5 дан 12 х 20 см гача 
гирляндага шарнир ўрнатиш йўли билан бажарилади. Шарнир қадами 
йиғиладиган панжара қутиси қадамига тенг бўлади (7.16 - расм.b). Шарнир 
(7.16 - расм,d) қалинлиги 2 мм ли полиэтелен билан қопланган узунлиги 10 см 
ли арматурадан иборат. Гирляндлар заводда тайёрланади.
Қалинлиги 8...15 см ли яхлит эгилувчан темир-бетонли тўшамалар 
квадрат, тўғри бурчак, қўштавр ва бошқа шаклдаги плиталардан ташкил топган. 
Улар бир-бири билан чоклари 2...2,5 см ли диаметри 5...6 см ли арматура сими 
билан бирлаштирилади. Йирикроқ ва оғир плиталар жойда бирлаштирилади. 
Йиғма қопламаларни қирғоқларнинг сув ости қисмларини мустаҳкамлашда 
ишлатилиши уларнинг ютуғи ҳисобланади. 
Асфальт ва асфальт бетонли ҳимояловчи қопламалар оқим тезлиги 2 
м/с гача бўлганда қўлланилади. Улар юқори деформацияланишга 
(эгилувчанликка) эга, эксплуатацияси оддий, нархи нисбатан арзон. Бу 
конструкциялар монолит ёки йиғма ҳолда ўрнатилади. Монолит қопламаларни 
қияликка жойлаштиришдан олдин улар химикатлар билан ишлов берилади ва 
зичланади. қияликни юк кўтариш қобилиятини ошириш учун унга шебен 
зичланади, сўнгра автогудронаторлар билан битум материали қуйилади. 
Арматураланган асфальт қопламани (2 қатлам битум орасига арматура тўри 
ўрнатилади) ҳам ўрнатиш мумкин. 

---

297