«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Молия ва бюджет
takomillashtirish masalalari yetarlicha hal etilmagan hamda bu kabi vazifalarni amalga 
oshirish muhim vazifaga aylanmoqda.
O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligini modernizatsiyalash va diversifikatsiya qilish, 
uning eksport salohiyatini oshirish kabi strategik vazifalarni hal etish bugungi kunda 
tarmoqni moliyalashtirish tizimini tubdan o‘zgartirish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari 
yetishtiruvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlarini moliyaviy barqarorligini ta’minlash, 
maqsadli va manzilli qo‘llab-quvvatlash hamda ularning moddiy manfaatdorligini oshirish 
yo‘nalishlarida yangicha yondashuv va chora-tadbirlar tizimini shakllantirishni taqozo 
qilmoqda. Bu talab ayniqsa, bugungi kunda mamlakatimiz qishloq xo‘jaligi mahsulotlari 
yetishtirishga ixtisoslashgan xo‘jaliklar faoliyatini kengaytirish va innovatsiyalar 
joriy qilish asosida tashkil qilish qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining samaradorligini 
oshirishda muhim ekanligini alohida qayd etish lozim. Shu jihatlardan ham, qishloq 
xo‘jaligi tarmoqlarining moliyaviy barqarorligini ta’minlash uchun, bizningcha, bevosita 
(subsidiyalash), bilvosita (imtiyozli soliq solish va boshqalar) va vositachilar (qishloq 
xo‘jaligi ishlab chiqarishi bilan bog‘liq bo‘lmagan sohalar)dan tarkib topgan yaxlit tizim 
asosida davlat tomonidan manzilli qo‘llab-quvvatlanishi ustuvor yo‘nalishlar sifatida, 
o‘z navbatida, moliya resurslarining maqbul (optimal) kombinatsiyalarini tatbiq etish 
asosida tarmoqlarning barqaror rivojlanishiga zamin yaratadi.
adabiyotlar sharhi
Mamlakatimizda qishloq xo‘jaligida resurslardan foydalanish samaradorligini 
oshirishning asosiy omillaridan biri sohani modernizatsiya va diversifikatsiya qilishni 
moliyalashtirish tizimini yanada takomillashtirish sanalib, mavjud imkoniyatlardan 
kelib chiqib amalga oshirilayotgan moliyalashtirish tizimi mablag‘laridan maqsadli va 
manzilli hamda natijaviylikka yo‘naltirilgan tarzda foydalanish maqsadga muvofiqdir. 
Sh.Allayorov [4] tomonidan “qishloq xo‘jaligini moliyalashtirish hamda moliyaviy 
barqarorligini ta’minlashga qaratilgan bugungi globallashuv va xalqaro iqtisodiy 
integratsiyalashuv chuqurlashib borayotgan bir davrda aholining turmush darajasi hamda 
farovonligini oshirish, ayniqsa oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan talabini to‘la qondirish 
eng ustuvor vazifa sanaladi”, deb ta’kidlaydi.
S.Elmirzayev [5] tomonidan subyektlar faoliyatini moliyalashtirish o‘z va qarz 
mablag‘lari hisobiga amalga oshirilishi mumkinligi, ular, o‘z navbatida, ichki va tashqi 
moliyalashtirish manbalariga bo‘linishi ta’kidlanadi. B.Sattarov [6] o‘tish iqtisodiyoti 
mamlakatlarida davlat budjetidan moliyalashtirish amaliyoti ham kuzatilishi, lekin bu 
korxonaning o‘z mablag‘iga aylanishi xususida o‘z fikrlarini keltiradi. E.Shodmonov esa, 
qishloq xo‘jaligi korxonalarining moliyaviy holatini beqarorligi, investitsion xarajatlarni 
moliyalashtirish manbalaridan foydalanish imkoniyatining cheklanganligi sharoitida lizing 
asosida investitsiyalarni moliyalashtirish amaliyotini kuchaytirish, davlat buyurtmasidan 
ortiqcha g‘alla va paxtani fyuchers shartnomalari orqali sotishni joriy qilishning maqsadga 
muvofiqligini asoslab bergan. 

---

24