N. B. Dilmurodov

Oshqozon osti bezi
– 
pancreas
ko‘kimtir sariq rangda bo‘lib, bo‘lakchali, 
murakkab naysimon-alveolyar bezdir. Bu bezning jigarga qaragan boshi yoki o‘rta 
bo‘lagi – 
caput pancreatis, s. lobus medius,
o‘ng bo‘lagi – 
lobus dexter
va chap 
bo‘lagi yoki dum qismi – 
lobus sinister, s. cauda pancreatis
bo‘ladi. Bezning boshi 
va bo‘laklari o‘rta sagittal tekislikdan o‘ngda joylashib, 12-nchi qovurg‘adan to 2-
4-nchi bel umurtqasi to‘g‘risigacha cho‘ziladi. O‘ng bo‘lagi orqaga yo‘nalgan, 
o‘ng buyrak ostida joylashib, o‘n ikki barmoq ichakka va chambar ichak ilmog‘iga 
tegib turadi. Qisqa chap bo‘lagi esa katta qorin va diafragma oyoqchasi o‘rtasida 
joylashib, taloq bilan chegaradosh. 
Oshqozon osti bezi qopqa venani o‘rab oladi. Bezning chiqaruvchi yo‘llari – 
ductus pancreaticus
o‘ng bo‘lakning oxiridan chiqib, 4-nchi bel umurtqasi 
tengligida o‘n ikki barmoq ichakka ochiladi. Oshqozon osti bezining og‘irligi 
qoramolda – 350-500 g., qo‘yda 50-70 gramgacha bo‘ladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. 
Otda – oshqozon osti bezi 
qizg‘ish-ko‘kimtir rangli, jigarning orqasida, oshqozon bilan o‘n ikki barmoq ichak
o‘rtasida, o‘ng va chap qovurg‘alar ostida joylashadi. Uning o‘rta bo‘lagi o‘n ikki 
barmoq ichakni S – simon qayrilmasiga va jigarga tegib turadi. O‘ng bo‘lakchasi, 

---

odatda, bez boshi bilan qo‘shilib ketadi; chap bo‘lagi yaxshi ko‘rinib turadi va 
oshqozonning kichik burmasida joylashadi. CHiqarish yo‘li ikkita, asosiy yo‘l va 
jigar yo‘li bilan birga ochiladi, qo‘shimcha yo‘l esa uning qarshisida ochiladi. 
Bezning og‘irligi 250 – 350 gramgacha bo‘ladi. 
Cho‘chqada – oshqozon osti bezi sarg‘ish rangda bo‘lib, boshchadan, chap 
va o‘ng bo‘laklardan iborat; bezning bosh qismi 12 barmoq ichakning tutqichida 
joylashgan; o‘ng bo‘lagi 12 barmoq ichak bo‘ylab orqaga, to o‘ng buyrakkacha 
boradi; chap bo‘lagi taloqqa va chap buyrakka tegib turadi; u oxirgi 2 ta ko‘krak va 
dastlabki 2 ta bel umurtqalari chegarasida joylashadi. Uning chiqaruvchi yo‘li
pilorusdan 15 – 25 sm beriroqda ochiladi. Og‘irligi 110-150 gramgacha bo‘ladi.
Itda – oshqozon osti bezi ensiz va uzun lentasimon; o‘ng bo‘lagi 12 barmoq 
ichakni oldida joylashgan, chap bo‘lagi esa oshqozonga tegib turadi, o‘rta bo‘lagi 
yaxshi ko‘rinmaydi. Bezning chiqaruvchi yo‘li bitta, ikkita, hatto uchta bo‘ladi. 
Agar ikkita yo‘li bo‘lsa, asosiy yo‘l o‘t yo‘li bilan birgalikda 12 barmoq ichakni 
so‘rg‘ichiga, qo‘shimcha yo‘l undan 3 – 5 sm orqaroqda ochiladi. 
Yo‘g‘on ichaklar bo‘limi – 
intestinum crassum
ko‘r, chambar va to‘g‘ri 
ichaklardan tarkib topgan. Qoramolning yo‘g‘on ichaklarida lenta va 
cho‘ntakchalar bo‘lmaydi, chunki ularning diametri kichik.