N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

Q o b iliy a tla r tasn ifi
Psixologiya fanida qobiliyatlar quyidagicha tavsiflanadi.
1 
Tabiiy qobiliyatlar
odam lar va hayvonlar uchun xos bo'lib, idrok qilish xotirada 
saqlash, oddiy muloqotga kirisha olish shular jum lasidandir. Biologik jihatdan 
asoslangan bu qobiliyatlar asosini shartli reflekslar hosil bo'lish jarayom tashkil etadi. 
Insondagi va yuksak darajada rivojlangan havvonlardagi bu qobiliyatlar bir-biridan 
farq qiladi.
2 
Maxsus insoniy qobiliyatlar
ijtim oiy-tarixiy tabiatga ega bo'lib, ijtimoiy hayot 
va taraqqiyotni ta'm inlaydi. Maxsus insoniy qobiliyatlar o 'z navbatida umumiy va 
xususiy qobiliyatlarga bo'linadi.
3
.Umumiy qobiliyatlar
insonning turli faoliyatlan muvaffaqiyatini ta ’minlovchi 
aqliy qobiliyatlar xotira va nutqning rivojlanganligi, qo'l harakatlarini aniqhgi va 
boshqa xususiyatlardan iborat. Xususiy qobiliyatlar alolnda oiingan bir faoliyatning 
m uvaffaqiyatini ta ’minlaydi. Bu qobiliyatlar alohida muloqotning bo'linishini taqozo 
etadi Masalan, matematika, texnika, badiiy ijodiy, sportga bo'lgan qobiliyatlar shular 
jum lasidandir.
A m aliy q ob iliyat 
praktik aqlning yuksak darajada rivojlanganligini, fahm- 
farosatning kuchliligi, iroda va yetuk kirishuvchanlikm o 'z ichiga oladi. Amaliy 
qobiliyatga konstruktiv-texnikaviy 
qobiliyat, 
boshqaruvchanlik 
qobiliyati, 
shu 
jum ladan tashkilotchilik va boshqalar kiradi. Nazariy va amaliy qobiliyatlar ham inson 
qobiliyatlaridan 
bo'lib, 
nazariy 
qobiliyatlar 
mavhum, 
mantiqiy 
harakatlarga 
m oyillikda namoyon bo'ladi. O 'quv qobiliyatlari bilim, k o'nikm a va malakalami 
o'zlashtirish, shaxs - shakllanishi, pedagogik ta'sirlar samaradorligini ortishida ijobiy 
rol o'ynaydi. Ijodiy qobiliyatlar moddiy va m a’naviy madaniyat asarlanm yaratish, 
yangi g'oya, kashfiyot va yangiliklar yechishda nam oyon bo'ladi.