N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

F a o liy a tn in g in d ivid u al u slu b i va tem p eram en t
Faoliyatning individual uslubi insonda o'zidan o 'zi vujudga kelmaydi, u shaxs 
kam olotining barcha bosqichlarida (bog'cha yoshidan e’tiboran to kasbiy maliorat 
egallagunga qadar) shakllanib boradi Insonning tem peram enti faoliyatning individual 
uslubini tarkib toptiradi. Xuddi shu boisdan, faoliyatning individual uslubi deyilganda 
shaxs uchun o ‘ziga xos va m uvaffaqiyatga erishishning maqsadga muvofiq yo'llari 
individual tizimi tushuniladi
Tem peram ent xususiyatlarining o 'z ig a xos yig'indisi inson faoliyati munosabatlari 
va bilish jarayonlarida faolligining individual uslubi jarayonida namoyon bo'ladi.
Faoliyatning individual 
uslubi faqat tem peram entga emas, balki boshqa 
sabablarga, shaxsiy tajriba jarayonida hosil bo'lgan ko'nikm a va malakalarga ham 
bog'liqdir Faoliyatning individual uslubini inson organizmini tu g 'm a xususiyatlari va 
asab tizimi tiplarining faoliyat sharoitlariga moslamshi deb qarash mumkin 
Faoliyatning individual uslubi asosini asab tizimi xususiyatlari yig'indisi tashkil 
qiladi Faoliyatning individual uslubiga kiruvchi ikki xil xususiyatlar mavjud.
1 Asab tizimi individual xususiyatlari nuqsonlarining o'rnini to'ldiruvchi tajriba 
jarayonida shakllangan xususiyatlar
2. 
Insonda mavjud layoqat va qobiliyatlardan maksimal darajada foydalanish 
imkonim beruvchi xususiyatlar.
Tem peram entning xususiyati faollikning sam aradorligida emas, balki usullam ing 
o 'zig a xosligidadir Shu m a’noda Ye.A.Klim ov tom onidan olib borilgan tadqiqotga 
ko'ra, stanokchi, to'quvchilarning ishini kuzatish natijalari muhim sanalgan M a’lum 
bo'ldiki, bir necha stanokda ishlashda nerv tizimi harakatchan tipdagi ham, harakatsiz 
tipdagi 
xodim lar 
ham 
ishlab 
chiqarishda 
m uvaffaqiyatlarga 
enshadilar. 
Tem peramenmi harakatchanligiga k o 'ra qarama-qarshi xususiyatli kishilar bir xil 
mehnat vaziyatida turlicha harakat taktikasiga murojaat qilishlan aniqlandi.
72

---

Harakatchanlari shoshilinch, tezroq bajaradi, tem peram entm ng sust tipdagi kishilar 
esa shoshilinch harakatning zarurligini bildiradigan tayyorlov ishlariga ko'p e ’tibor 
berishi bilan ajralib turadi.
Faollikning individual uslubim V.S.Merlin, Y e.A .K lim ovlar o'rgam b, uning 
kishida darrov paydo bo'lm asligi va faqat stixiyali tarzda paydo bo'lishini 
ko'rsatishdi. Agar kishi o 'z tem peram entiga muvofiq yaxshi natijalariga enshishiga 
yordam beradigan o ‘zining yo'llari va usulanni faol izlasa, individual uslub yuzaga 
keladi.
O dam larning birgalikdagi faolligi sharoitlarida ular tem peram entm ng dinamik 
fazilatlari ular faoliyatining pirovard natijasiga har biri individual ishlagan holdagiga 
qaraganda ancha jiddiy ta ’sir ko'rsatadi Bunda mazkur faoliyatni bajarish uchun 
ancha qulay va kam roq qulay bo'lgan tem peram entning har xil tiplarini birga qo'shilib 
ketishi aniq bo'ladi Chunonchi, xolerik temperam entli kishining faoliyati sangvinik 
yoki xolerik tem peram entli kishi bilan sherik b o ‘lib ishlaganiga qaraganda flegmatik 
yoki melanxolik bilan birgalikda ishlagan hollarda ancha samarali bo'ladi. Bunday 
faktlar shuni ko'rsatadiki, tem peram entning u yoki bu xususiyatlarining ahamiyatini 
ko'pgina faoliyat furlanm birgalikdagi xai'akterini hisobga olmasdan baholab 
bo'lm avdi 
O 'z tem peram entining xususiyatlanni egallash va ularning o'm ini 
to'ldirish, faoliyatning individual uslubini shakllantinsh bolalik yillandan boshlamb, 
ta ’lim va tarbiya ta ’sirim negizida yuzaga keladi.