O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet217/358
Sana22.07.2022
Hajmi4,91 Mb.
#835505
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   358
Bog'liq
ona tili va adabiyoti

 
 
Gulxaniy ijodi bolalar kiyobxonligida. O`zbek bolalar
adabiyotining vujudga kelishi 
Reja: 
1.
Gulxaniyning “Zarbulmasal” asari tarkibiga kirgan masallarda ilgari surilgan 
g‘oyalar. 
2.
Uvaysiy chistonlarida ma’rifatparvarlik g`oyalari. 
3.
Sh.Munis va A.Otin ijodida abidsedariylar o`rni. 
MAVZUGA 
DOIR 
TAYANCHTUSHUNCHALAR: 
mumtoz, 
kitobxonlik, 
navoiyxonlik, didaktik, axloqiy, maqolat, tanbih, o‘git, imon, islom, salotin, axloqiy-ta’limiy, 
xulq-odob, mehnatsevarlik, saxovatpeshalik, mehribonlik, adolatpeshaliki, karam, saxiylik, 
baxillik, navogo‘, doya, dostonsaro,odil podsholar, beklar, nomunosib noyiblar 
(o‘rinbosarlar), diyonatsiz sadrlar (mansabdorlar), maqtanchoqlar, yasovullar, lashkarlar, 
shayxul-islom, qozilar, qonunshunos muftilar, mudarrislar, tabiblar, mutasavvuflar (bularni 
nazm gulistonining xushovoz qushlari deb ataydi muallif), kotiblar, maktab ahli, mutrib va 
mug‘anniylar, ashulachilar, qissago‘ylar, va’zxonlar, munajjimlar, savdogarlar, kosiblar, 
xalq amaliy san’ati ustalari, mirshablar, zindoniylar, qorovullar, dehqonlar, bezorilar, 
g‘arib va bechoralar, gadoylar, qushchilar va ovchilar, uylanish va xotinlar, riyokor 
shayxlar, xarobot ahli-rindlar haqida batafsil ma’lumotlar berarkan, feodal jamiyat, 
abitsedariy, mufradot, murakkabot, muqattaot, chiston, lug‘z, hijo, abjad, bayt, alifbe-
manzuma… 
 
Muhammad Sharif Gulxaniy XIX asrning birinchi yarmi Qo‘qon adabiy muhitida 
masal–tamsil janrida xalqchil asar yaratishga muvaffaq bo‘lgan shoirdir. Uning hayoti va 
ijodiga oid tadqiqotlardan ma’lum bo‘lishicha, Gulxaniy tabiatan yumor va hajvga usta, xalq 
urf-odatlari va til boyliklarini, maqol, matal, naql va rivoyatlarni chuqur biladigan 
ijodkordir. U fors-tojikcha g‘azallarida Jur’at taxallusini qo‘llagan bo‘lsa, o‘zbek 
kitobxonlariga Gulxaniy taxallusi bilan mashhur. Gulxaniy – olovqalb, majnunsifat 
ma’nolarini bildiradi. Gulxaniyning eng muhim ijodiy fazilati shundaki, u XIX asr folkloristi 
sifatida o‘zbek xalqining donishmandligini ifoda etgan masallar, maqollarni to‘plab, 
o‘zining mashhur “Zarbulmasal” asarini yaratgan. Shoir uni yaratishda xalq og‘zaki ijodi 
bilan birga, buyuk hind masali “Kalila va Dimna”dan, Firdavsiy, Jomiy, Hofiz Sheroziy, 
Shayx Sa’diy, Alisher Navoiy kabi mutafakkirlar asarlari an’analaridan keng foydalangan. 
Chindan ham jahon adabiyoti xazinasining noyob durdonasi sanalmish “Kalila va Dimna” 
qadimgi hind folklori zaminida vujudga kelgan. Uni hind podshohi Dobshalim uchun 
faylasuf 
Beydabo
yozganligi naql qilinadi. Jumladan, kitob muqaddimasigi ayrim fikrlar 
e’tirofga loyiq: “Har bir xalqning olim va faylasuflari qanday vositalar bilan bo‘lmasin, o‘z 
orzu va istaklarini amalga oshirmoq, mavjud tartibni intizomga solmoq uchun hamisha fikr 
yuritganlar, har xil tadbirlar ila ish ko‘rmoqchi bo‘lganlar, bu haqda har xil asarlar 
yozmoqqa intilganlar. Shulardan biri qushlarning va yovvoyi, yirtqich hayvonlarning tilidan 
yozilgan, g‘oyat chuqur ma’noli, nafis ramz va muammolarga to‘la ushbu kitobdir...Olimlar 
bu yo‘lni tanlab zo‘r imtiyozga ega bo‘lganlar: avvalo, bu bilan ular xohlagan so‘zlarini 
aytib, har bir bobni orzu qilganlari darajada bezash imkoniyatiga ega bo‘ldilar. Buning 


170 
ustiga, ular shu yo‘l bilan nasihat, hikmat, latifa va hazil-mutoyiba javohirlarini bir-biriga 
qo‘shganlar, toki dono odamlar bu kitobni mutolaa qilib, foydalansinlar, nodon odamlar esa, 
uni afsona deb o‘qisinlar. 

Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   358




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish