Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Narsalarning shaklini va hajmini idrok etish. 
N arsalarning asosiy 
belgisi — sensor m azm uni uning shaklidir. Shakl — narsa, uning m o ­
hiyati va m azm uni haqida ko'p m a ’lumot beradi (Yer sharining ki­
chik shakli - globusni eslang). Narsalarning katta-kichikligi, hajmini 
bir vaqtning o'zida ko'ra olish idrokning sifatiga t a ’sir etadi. Ko'zi 
ojiz bolalar va kattalar narsa va obyektlarni tekshirayotgan vaqtda 
uni h a m m a tom ondan ko'ra olmasliklari, ko'z soqqasini predmetni 
tartib bilan — tizimli ko'rib chiqishga xalaqit berishi, shuningdek, 
ko'zning tez charchab qolishi natijasida olingan axborot kam, noaniq 
bo'lishi m u m kin. N arsalarning shakli, hajmi, proporsiyasi haqidagi 
m a ’lumotlar ham ko'zi ojiz bolalarda aniq bo'lm asdan qoladi.
Rang va tuslarni idrok etish. In so n n in g diqqatini o'ziga jalb qi­
luvchi narsa bu rangdir. Rang yordamida narsalar haqidagi bilimla- 
rim iz boyiydi, m az m u n kasb etadi.
225

---

Ayniqsa, rang insonda his-tuyg‘uni uyg‘otadi. Ko‘zi ojiz bola­
larda rangni idrok etish qiyinlashgan bo'ladi. Ayniqsa, ular qizil, 
ko'k, yashil ranglarni qiyinchilik bilan idrok etadilar. Tuslarni idrok 
etish katta qiyinchilik tug'diradi.
Ko'zi ojizlar aniq yaqqol chiziqlar bilan chizilm agan ko'rgazmali 
qurol, rasmlarni farqlashga qiynaladilar. Shuning uchun ham ko'zi 
ojizlar uchun chiqariladigan ko'rgazmali qurollar, chizm a va rasm ­
lar m urakkab ranglarda bo'lm asdan, balki qora-qalin chiziqlar bi­
lan chizilgan aniq va yaqqol bo'lishi shart.
H arakatni idrok etish. 
N arsalarning fazodagi holatini idrok etish 
ko'zi ojiz bolalar va kattalarda ko'ruv doirasining torligidan, ko'ruv 
o'tkirligining pastligi, ko'z soqqasining h arakatchanligining pastligi 
(kamligi)dan sust kechadi.