Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

13.4. Амалиётчи психологнинг аҳлоқий кодекси. 
П
сихолог қуйидаги аниқ ишларни амалга ошириши лозим: 
◼
Болалар, ўқувчилар, талабаларга ва ўқитувчилар ота-оналар, ижтимоий 
ҳамда жамоатчилик ташкилотлари ходимларига аниқ маслахатлар бериш. 
◼
Таълим, тараққиёт, тарбия, касб танлаши ва турмуш қуриш, ўзаро 
муносабат, муомала ва мулоқот сирлари, тенгдошлар ва вояга етганлар 
муносабати, дунёқараш, иқтидор, аҳлоқ, иймон, ватанпарварлик муомалалари 
юзасидан якка тартибда, гуруҳ ва жамоа тарзида консультациялар уюштириш. 
◼
Шахснинг психологик ҳолати юзасидан эксперт-консультант сифатида 
тергов ишларида катнашиш, халқ судларига болалар ва талабаларнинг психик 
ўсиши хусусиятларига оид маълумот бериш, ўғил-ва қизларни асраб олиш, 
оналик ва оталикдан махрум қилиш, шахснинг тақдирини хал этишда 
катнашиш. 
◼
Ота-оналарга боланинг психик ривожланиш хусусиятлари, шахс 
сифатида шакланиши, одамларнинг ўзаро муносабати, бунда фарзанднинг ёш, 
жинс, шахсий типологик хусусиятлари муаммоси юзасидан илмий-амалий 
маълумотлар бериш. 
◼
Халк таълими тизимининг барча бугинлари ва босқичларида маъруза 
ўқиш, ота-оналар йигилишида, педагогик ва илмий кенгашда иштирок қилиш 
орқали муаллимлар, ота-оналарнинг психологик маданиятини оширишга 
ҳаракат қилиш.
Психолог таълим-тарбия иш режасини тузишда, тарбиявий тадбирлар 
ишлаб чиқишда, ўқув дастури ва қўлланмасини яратишда фаол иштирик этиши, 
бош мақсад бўлагн шахснинг интеллектуал қобилияти, умуминсоний фазилати, 
билим олиш кўникмаларива малакалари, мутахассислик ҳислатларини 
шаллантиришдек муқаддас ишга ўзининг улушини кушишдан иборат шарафли 
вазифани бажаради. 
Психологик хизмат ходимларининг маъсулияти: 
◼
Халқ таълим тизимида фаолият кўрсатадиган психолог қўйилган 
диагнознинг тўғрилигига, қўлланилган диагностик ва коррекционметодларнинг 
омилкорлигига, тавияларнинг илмий жиҳатдан асосланганлигига жавобгардир. 

---

159 
◼
Психолог тадқиқот ва кузатиш ишларининг қайдномаси, хизмат 
хужжатларининг сақланишига маъсул шахс ҳисобланиб, уларнинг муайян 
қоидага биноан маълум тартибда расмийлаштириши ва асраши лозим. 
Амалий психологнинг хуқуқ ва бурчлари. Амалий психологнинг фаолияти 
унинг хуқуқлари ва бурчлари мажмуаси билан бошқарилиб туриши лозим. 
Улар қуйидагилар:
◼
Психолог ўз фаолиятини Ўзбекистон Республикаси хукуматининг халқ 
таълими соҳаси бўйича қабул қилинган хужжатларига амал қилган ҳолда 
бажариши шарт. 
◼
Психолог олий ўқув юртининг психология соҳасини (қисқа курсларни) 
битирганлигини тасдикловчи махсус хужжатга эга бўлиши лозим. 
◼
Психологиянинг энг сўнгги ютуқларидан хабардор бўлиши, болалар 
психологияси, педагогик психология,амалий психологияни чуқур билиш зарур. 
◼
Муаммолар муҳокамасида ва улар юзасидан қарор қабул қилишда 
вақолат чегарисидан асло четга чикмаслик маъқул. 
◼
Барча психологик масалаларни хал қилишда ўқувчи ва талаба манфаати, 
ижтимоий тарбия мақсадидан келиб чиқиш зарур. 
◼
Диагностик ва коррекцион фаолит натижаларини сир сақлаш, олинган 
маълумотлар синалувчилар шахсиятига зарар келтирмаслиги, уларни қуршаб 
турган муҳит аъзолари тахликага тушмаслиги керак. 
◼
Маъмурият, ота-оналар, ўқитувчилар жамоаси билан ҳамкорликда 
фаолият кўрсатиши лозим. 
◼
Маъмурият, педагогик ва илмий кенгашга ўқувчи ва талабаларга якка 
тартибда ёндашишни таъминловчи имконият, уларни ҳал қилишнинг 
психологик шартлари, таълим-тарбиядаги нуқсонларнинг олидини олиш 
омиллари, йўллари юзасидан ёрдам кўрсатиш зарур. 
◼
Талабаларнинг шахсий муаммоларни хал қилишда кумак бериш лозим. 
◼
Ўз фаолиятининг натижалари юзасидан юқори ташкилотларга ахборот 
бериш бориши керак. 
◼
Ўзбекистон 
Республикасининг 
мафкурасига, 
Конституциясига, 
ижтимоий, этнопсихологик, аҳлоқ-одоб қоидаларига зид бўлган текширишлар 
ўтказмаслиги керак.