Mashinalaridan foydalanish, texnik

25-§. Mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatish asoslari 
 
 
 
25.1-§. Mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatish
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish jarayonida dala ishlarini qisqa muddat 
ichida bajarish zarurligi tufayli mashinalarning ishga tayyorligi qishloq xo‘jaligida 
muhim ahamiyatga ega. Mashinalarga texnik xizmati ko‘rsatish esa ularga dala 
ishlarini bajarish davrida mustaxkam ishlashini nazarda tutadi. Dala ishlarini 
bajarish jarayonida mashinalar og‘ir sharoitda ishlaydi, ya’ni chang ko‘tarilib 
moylash mahsulotlari eskiradi, uyilish qismlari jadalligi ortadi, mexanizm va 
detallarning ishlashi yomonlashadi, o‘nqir cho‘nqirlarda ishlashi natijasida 
dvigatel, transmissiya detallari va yurish qismlari turlicha yuklanishda ishlaydi va 
eyiladi. Agar mashinalarni texnik jixatdan ishga yaroqli bo‘lishiga qaratilgan 
choralar o‘z vaqtida va sifatli bajarilmasa yuqoridagi omillarni ta’sir etishi 
natijasida mashinalarning foydalanish ko‘rsatkichlari ancha pasayishi va 
kamchiliklarining kelib chiqishi natijasida agregatlar to‘xtab qolishi mumkin. Bu 
esa mahnat unumdorligiga ta’sir etadi, ish sifati kamayadi, yonilg‘i-moylash 
maxsulotlari sarfi ortib texnikalarni saqlash va ularga xizmat ko‘rsatish xarajatlari 
ko‘payadi [10, 11, 12, 27]. 
Texnik xizmati ko‘rsatish - mashinalardan foydalanishda, foydalanishga 
tayyorlashda, tashish va saqlashda ularning sozligini, ish qobiliyatini texnik 
shayligini ta’minlash uchun bajariladigan ishlar majmuidan iborat. 
Mashinalarga texnik xizmat va ta’mirlash tizimi har bir aniq foydalanish 
sharoitiga qarab o‘zaro bog‘langan tadbirlar majmuidan iborat. Bu tadbirlar texnik 
xizmatni va ta’mirlashni tashkil etish texnologiyasini ifodalaydi, hamda normativ-
texnik xujjatlarda ko‘rsatilgan sifat ko‘rsatkichlarini qanoatlantirishi lozim. 
Таyanch iboralar: 
chiniqtirish, solishtirma bosim, yuzalarning 
nisbiy siljish tezliklari, texnik xizmat ko’rsatish turlari, strategiyas, 
rivojlanish istiqbollari.
 

---

206 
Xozirgi davrda mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatishning ikki tizimi: 
extiyojga va talabga muvofiq; ogohlantiruvchi-rejali texnik xizmat ko‘rsatish 
amalda qo‘llaniladi. 
Rejali - deb atalishining mohiyati shundan iboratki, hamma texnik xizmatlar 
turi ma’lum vaqtda, ya’ni reja- grafik bo‘yicha belgilangan holda o‘tkaziladi. 
Texnik xizmat tizimining «ogohlantiruvchi» deb atalishining mohiyati 
shundan iboratki, davriy texnik xizmatlarda bajariladigan texnologik operatsiyalar 
nosozliklarning vujudga kelishini, detallar eyilib sinishini oldini oladi. 
XUJJATLAR.
Qishloq xo‘jaligi texnikasidan foydalanish konstruktorlik 
xujjatlari normativ-texnik xujjatlar jumlasidan bo‘lib ular quyidagilardan iborat: 
Texnik tavsifnoma, foydalanish bo‘yicha yo‘l yo‘riqlar to‘plami, formulyar va 
pasport. 
Texnik tavsifnomada mashinaning tuzilishi va ishlash tamoillari hamda 
texnik xarakteristikasi keltiriladi. Foydalanish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar to‘plamida 
mashinani ishlatish qoyidalari va texnik xizmatga oid ma’lumotlar beriladi. 
Formulyarda mashinaning parametrlari, ko‘rsatkichlari, uni ishlatilganligi va 
texnik holatiga oid ma’lumotlar beriladi. Pasportda mashinaning asosiy 
xarakteristikasi, parametrlari hamda mashina ishlab chiqarish korxonaning kafolat 
majburiyatlari keltiriladi. 
Formulyarda va texnik xizmat ko‘rsatish oylik-reja grafigida har bir texnik 
xizmatning o‘tkazilish vaqti, traktorning umumiy bajargan ish hajmini, ma’sul 
shaxs haqida aniq ma’lumotlar yozib boriladi.