Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

OSHLANG’ICH SINF TABIATSHUNOSLIK DARSLARIDA INTERFAOL METODLARNI QO’LLASH 
 
SHERMATOVA M., Nam DU 
 
Interfaol metodlar – ta’lim oluvchilarning bilim, ko’nikma, malaka va axloqiy sifatlarni o’zlashtirish yo’lida 
birgalikda, o’zaro hamkorlikda harakat qilishlarini ta’minlovchi metodlar hisoblanadi. Bu turdagi metodlarning asosini 
interfaollik tashkil etadi. Interfaollik ta’lim jarayoni ishtirokchilarining bilim, ko’nikma, malaka hamda muayyan axloqiy 
sifatlarni o’zlashtirish yo’lida birgalikda, o’zaro hamkorlikka asoslangan harakatni tashkil etish layoqatiga ega 
bo’lishlari demakdir. Bu turdagi metodlar o’z mohiyatiga ko’ra ta’lim oluvchilarda o’quv-bilish faolligini oshirish, 
ularni kichik guruh va jamoada ishlash, o’rganilayotgan mavzu, muammolar bo’yicha shaxsiy qarashlarini dadil, erkin 
ifodalash, o’z fikrlarini himoya qilish, dalillar bilan asoslash, tengdoshlarini tinglay olish, g’oyalarni yanada boyitish, 
bildirilgan mavjud mulohazalar orasidan eng maqbul yechimni tanlab olishga rag’batlantirish imkoniyatiga egaligi bilan 
alohida ahamiyat kasb etadi. Ta’lim va tarbiya jarayonida o’qituvchi (pedagog)lar tomonidan interfaol metodlarning 
o’rinli, maqsadli, samarali qo’llanilishi talabalarda muloqotga kirishuvchanlik, jamoaviy faoliyat yuritish, mantiqiy 
368 

---

fikrlash, mavjud g’oyalarni sintezlash, tahlil qilish, turli qarashlar orasidagi mantiqiy bog’liqlikni topa olish 
qobiliyatlarini tarbiyalash uchun keng imkoniyat yaratadi. Tabiatshunoslik fanlarida qo’laniladigan interfaol 
metodlardan namunalarni ko’rib chiqamiz.
“Charxpalak” metodi 
O’quvchilar o’zlari yashab turgan hududlardagi ariq, soy, kanal, daryolar nomlarini aytadilar; o’zlarining 
qishlog’ida suv havzalarini borligi, bular qishlog’ini suv bilan ta’minlab turishlarini bilib oladilar. Ularni tejab sarflash, 
suvni ifloslantirmaslik kerakligini bilib oladilar. 1- sinf o’quvchilari egallashlari kerak bo’lgan suvning inson, o’simlik, 
va hayvonlar uchun ahamiyati, suvni behudaga isrof qilmaslik zarurligi, suvning yerdagi hayot uchun zarurligini 
tavsiflay olish kabi bilim, ko’nikma malakalari shakllantiriladi. 
Butun yer yuzida mavjud bulgan suv havzalari : daryo , ko`l ,kanаl , dengiz , okeanlar tasvirini ko`rsatish , suv 
tufayli tabiat –butun borliq yashnashini tushuntirib berish kerak . Diagramma yordamida butun yer yuzining 2/3qismini 
suv qoplaganligini bolalarga ko`rsatib , ularda tasavvur hosil qilish kerak . 
O`quvchilarga suv havzalari to`g`risida bilimini shakllantirishda, darsni yanada samarali o`zlashtirishda 
“Tarmoq” metodini qo`llash mumkin. Dastlab topshiriq beriladi, shartlari o`quvchilarga tushuntiriladi.