Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

навигацион рақамли плом-
бани”
тадбиқ этиш лойиҳаси ҳисобланади. Бу лойиҳа бортдаги 
компютердан иборат бўлиб, ташишни амалга ошириш учун зарур 
бўлган барча ахборотни қамраб олади. Россия ва Қозоғистон 
бирламчи (пилотный) лойиҳани амалга оширдилар. 
2018 йилнинг кузида Россия ва Қозоғистон глобал занжирида 
пломбалашдан фойдаланиб автомобиль транзит юкларини ташиш-
нинг мониторинги бўйича лойиҳани амалга оширдилар. 

---

106 
Синов натижалари ЕОИ аъзолари божхона хизматларини 
ушбу механизмнинг самарадор эканлигини кўрсатди. Шундан сўнг
ЕОИ мамлакатлари транзит юклар ҳаракатини электрон навигация 
пломбалари орқали кузатишга келишиб олдилар. Шундан сўнг, 
2019 йилнинг кузида Россия ва Белоруссияда ЕОИнинг ягона 
тизимидан фойдаланишнинг илмий сегменти яратилди. Келгусида 
ЕОИга қўшилган барча мамлакатлар учун фойдаланиш мумкин 
бўлган рақамли транзит юклар кузатувчи тизим ишга туширилиши 
режалаштирилган. 
Электрон навигация пломбалаш тизими “РТ-Инвест Транс-
портные Системы” компанияси томонидан ишлаб чиқилган бўлиб, 
РТКЭни яратишнинг базавий босқичи ҳисобланади, лойиҳани 
тўлиқ ҳажмда 2025 йилда якунлаш режалаштирилган. 
Иккинчи томондан, ахборотларни мамлакат ичида ва мамла-
катлар орасида тўплаш ва тарқатишда хавфсизлик масаласи кун 
тартибида туради. Биэнинг фикримизча, ЕОИнинг ҳамкор мамла-
катлари орасида ўзаро ишончсизлик ва ҳар бир мамлакатнинг ўз 
миллий манфаатларини кўзлаб қиладиган ҳаракатлари масаласини 
янада мураккаблаштириб юбориши мумкин. Бу дегани, қачонки 
Россия,, Белоруссия, Қозоғистон ва ЕОИга қўшилган бошқа 
мамлакатлар ўз ички ахборотларини шаффофлаштирмасалар РТКЭ 
лойиҳасини амалга ошириш қоғозда қолиб кетаверади. 
Демак, барча электрон ҳужжат айланишини ўзаро ишонч, 
давлатлараро универсал муҳитда ягона стандарт асосида олиб 
борилса ҳамкорлик қилаётган давлатлар бир-бирини “таниши” 
мумкин бўлади, интеграциялашув жараёнлари тезлашади. 
Умумий ҳолда қайд этиш мумкинки, рақамли транспорт кори-
дорлари экотизимини яратиш Евроосиё интеграцияси жараёнлари 
учун реал илгарилашга имкон беради. ЕОИ да юк ва йўловчилар 
оқимини назорат қилишни осонлаштиради, юк ташувчиларнинг 
вақтинчалик харажатлари ва админстратив харажатларни камайти-
ради, юкларнинг айланишини тезлаштиради,ҳамда Хитой иштиро-
кида “рақамли Ипак йўлини” қуришга рағбат бўлади. Бунда лойиҳа 
учинчи томонлар учун жозибадор бўлади. Масалан, Хиндистон, 
Эрон ёки Япония иштирокида рақамли транспорт коридорлари 
“Ғарб-Шарқ” ёки “Шимол-Жануб”ни шакллантириш мумкин 
бўлади. 

---

107