Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

Фойдаланилган адабиётлар 
1. Грузоподъемные машины. Нижний Новгород 2015 г. стр.7-
21
2. В.В. Каржавин , С.Ф. Каменских. Краны машиностро-
ительных предприятий. Учебное пособие. Екатеринбург 2008 
г.стр.15-19. 
3. А.В. Орлянский, Л.И. Яковлева, В.А. Лиханос, И.А. 
Орлянская, Подъемно-транспортные машины. Учебное пособие. 
Ставрополь – 2020 г. стр.15-24
Комилов А.Л. (ТерДУ)
ШАҲАРЛАРДА ЙЎЛОВЧИ ТАШИШ УЧУН ОПТИМАЛ 
АВТОБУС ТУРИНИ ТАНЛАШ. 
Мазкур мақолада шаҳар йўловчи транспортининг нормал 
ишлаш сифатини таъминлаш ҳамда автобус турини танлаш ва 
уларнинг нармал ишлаш шароитини хисобга олиш хисоблангаан. 
Автобусларнинг ёқилғи тежамкорлиги корхоналарнинг сарф 
харажатини камайтириш мумкин.
Шаҳарнинг кенгайиши ва ривожланишини инобатга олиб 
йўловчи транспортига бўлган талаб ортиб бормоқда. Бироқ аҳолига 
транспорт хизмати кўрсатиш билан боғлиқ муаммолар ҳам мавжуд. 
Йўловчи транспорти хизмат сифатини оширишга қаратилган.
Калит сўзлар: 
йўловчи, автобус, маршрут вақтлари, 
йўловчилар оқими, автобус тури. 

---

470 
Кириш:
Юксак даражада тараққий этган ҳозирги замон 
транспортисиз ривожланган жамият асосини яратиб бўлмайди. 
Чунки транспорт ҳар қандай мамлакат ишлаб чиқарувчи 
кучларининг муҳим таркибий қисмидир. Бизнинг мустақил 
Ўзбекистонимизда ҳам транспорт алоҳида муҳим аҳамиятга эга.
Автобус транспорти йўловчи ташишнинг энг юқори ўрин-
далиги хаммага маълум. Бу мамлакатнинг ягона транспорт 
тизимида муҳим рол ўйнайди. У барча турдаги оммавий йўловчи 
ташишдан ташиладиган йўловчилар ҳажмининг 60% дан 
кўпроғини, йўловчи айланмаси еса 40% ни ташкил этади.
Автобус жамоат транспорти сифатида нафақат шаҳарларда, 
балки қишлоқ жойларида ҳам кенг тарқалган. Автобуслар шаҳар, 
шаҳар атрофи, шаҳарлараро ва халқаро мунтазам хизматларда 
ишлатилади. Кичик шаҳарларнинг аксариятида автобус оммавий 
йўловчи транспортининг ягона тури ҳисобланади. Автобуслар 
шаҳар бўйлаб транспорт алоқасини амалга оширади ва шаҳарнинг 
барча туманларини ягона шаҳар мажмуасига бирлаштиришга 
кўмаклашади. Туманлараро, туманлараро ва вилоятлараро 
йўналишларда автобус транспорти йўловчиларни темир йўл 
вокзалларига, дарё портларига, шаҳар атрофига, шаҳарлараро 
автобус бекатларига ташишни таъминлайди.
Автобусни танлаш жамоат транспорти хизматлари даражасига 
ва автобуслардан фойдаланиш самарадорлигига сезиларли таъсир 
кўрсатади, агар транспорт тури ва ҳажми бўйича ҳаракатланувчи 
фонд йўловчи ташиш ҳажми ва хусусиятига, шунингдек йўловчи 
ташиш шартларига мос келадиган бўлса, энг кам транспорт 
харажатлари билан бошқа турдаги транспорт туридан ажралиб 
туради. 
Бир йўналишда қатнайдиган автобус мисолида хисобланган ва 
оптимал автобус тури танланган
.(1-Расм)
Йўналишнинг сутка соатларида ўрганилаётган йўналиш 
бўйича йўловчи ташиш ҳажми қуйидаги формула билан 
аниқланади.
Qсоат=Qкун×ηн 
Қаерда