Avtomobil indd

 Dvigatellarda ishlatiladigan moylar,
ularning ishlash sharoitlari va xossalari
Ichki yonuv dvigatellarining moylash tizimlarida ish-
latiladigan moylar 
motor moylari
 
deb ataladi. Ularning 
asosiy vazifasi ishqalanuvchi detallar sirtida mustahkam moy 
pardasi hosil qilish hisobiga dvigatel detallarining yeyilishini 
kamaytirishdir. Bunday moylar juda og‘ir ish sharoitida ishlaydi. 
Benzinli dvigatelda silindr gil zalari 180–200°C, cho‘yan 
porshenlar yuqori zonada 400–430°C, aluminiy porshenlar 
260–280°C haroratgacha qiziydi. Dizel dvigatellarida esa 
harorat bundan 50–100°C yuqori bo‘ladi. 
Moyning ish sharoitiga ko‘ra dvigatelda uchta zonani 
ajratish mumkin:
– yuqori haroratli zona – yonish kamerasi, porshenning 
yuqori kallagi va silindrning yuqori qismi. Bu zonadagi ba’zi 
detallar 400°C gacha (porshen kallagi) va hatto 800°C gacha 
(chiqarish klapani) qizishi mumkin, yonuvchi gaz harorati esa 
2500°C gacha yetishi mumkin;
– o‘rtacha haroratli zona – porshen halqalari bilan 
birgalikda, porshen barmog‘i, shatunning yuqori qismi va 
silindr devorlari. Bu zonadagi maksimal harorat (porshen 
halqalari atrofida) 300–350°C ga yetadi;
– past haroratli zona – tirsakli val, karter joylashgan 
uchastkalar. Bu zonadagi eng yuqori harorat (tayanch va 
shatun podshipniklari atrofida) 180°C ga yetadi. 
Qizdirilgan dvigatelning o‘rtacha va past haroratli zonalarida 
moy jadal bug‘lanishi mumkin. Buning natijasida tizimdagi 
moy miqdori kamayadi, sifati esa yomonlashadi. Moy sarfini 
kamaytirish va uning xususiyatlari o‘zgarishiga barham 
berish uchun aniq ekspluatatsiya sharoitiga mos keladigan 
moyni tanlashda moyning bug‘lanuvchanligiga asoslanish 
lozim. Ammo moyning fraksion tarkibini aniqlash murakkab 
tahlillarni talab etganligi tufayli nisbatan oddiy tahlil qilish, 
ya’ni o‘t oldirish haroratini aniqlash usu lidan foydalaniladi.