Avtomobil indd

 Moyning qotish harorati va
uni pasaytirish usullari
Moylash materiallari ma’lum bir haroratda o‘zining 
oquvchanlik xususiyatini yo‘qotadi. Moyning oquvchanlik 
xususiyatini yo‘qotishi sovuq ta’sirida moy tarkibidagi 
uglevodorod kristallarining ajralishi oqibatida kristall karkas 
hosil bo‘lishi yoki sovuq ta’sirida moy qovushoqligining 
katta qiymatga ega bo‘lishi natijasida amalga oshadi. Neftdan 
olinadigan ko‘pchilik moylar o‘z oquvchanligini bir paytda 
yuqoridagi sabablar tufayli yo‘qotadi. Barcha holatlarda moy 
oquvchanligining yo‘qolish harorati dizel yonilg‘ilaridagi kabi 
aniqlanadi va moyning 
qotish harorati
 
deyiladi. Moyning 
qotish harorati Davlat standartlari asosida me’yorlanadi: 
quyuqlashtirilmagan moylar uchun minus 20–30°C, quyuq 
moylar uchun minus 35–45°C, transmission moylar uchun 
minus 18–55°C. 
Tarkibidan qattiq fazalar ajralib chiqqan va oquvchanlik 
xususiyati yo‘qolgan moylardan foydalanishga ruxsat etilmaydi. 
Shuning uchun har qanday moyga qotish haroratining yuqori 
qiymati chegarasi bo‘yicha talablar qo‘yiladi. 

---

124
125
Moylash materiallarini ishlab chiqarishda olinadigan 
mahsulotning qotish haroratini pasaytirishga yo‘naltirilgan bir 
qator chora-tadbirlar amalga oshiriladi. Bu tadbirlardan biri moy 
suyuqlanish harorati nisbatan yuqori bo‘lgan uglevodorodlardan 
parafinsizlantirish yo‘li bilan tozalanadi va tozalangan moy 
tarkibiga depressor qo‘shilmalar (depressorlar) qo‘shilib, 
moyning qotish harorati se zilarli darajada pasaytiriladi. 
Qotish haroratining ekspluatatsion qiymati haqida aniq 
tasav vurga ega bo‘lish lozim. Unga ko‘ra, moylarni saqlashda 
bajariladigan ishlar, moylash tizimini moyni qizdirmasdan moy 
bilan to‘ldirish imkoniyatlarini baholash mumkin. 
5.1.4.