Avtomobil indd

 Dizel yonilg‘isining xiralashish va qotish harorati
Havo haroratining pasayishi natijasida dvigatel ta’minlash 
tizimining bak-yuqori bosimli nasos uchastkasida yonilg‘i 
uzatish jarayoni buzilishi mumkin. Yonilg‘i uzatish tartibining 
buzilishi va hatto butunlay to‘xtab qolishi yuqori haroratlarda 
eriydigan uglevodorodlarning, birinchi navbatda, normal 
parafinlarning kristallanishi tufayli vujudga keladi. Qattiq kristall 
fazalarning miqdori ortadi. Parafin kristallari kattalashadi 
va kristall karkas hosil qiladi, natijada yonilg‘i harakatlanish 
xususiyatini yo‘qotadi. 
Kristallanuvchi uglevodorodlar karkaslarining hosil bo‘-
lishi natijasida neft mahsulotlarining harakatlanuvchanlik 
xususiyatini yo‘qotishi 
qotish
 
deyiladi. 
Qotish holati vujudga kelmagan taqdirda ham, yonilg‘i 
tarkibidagi mavjud mayda kristallarning yonilg‘i filtrlariga o‘tirib 
qolishi natijasida dvigatelga yonilg‘i yetkazib berilishi to‘xtab 
qoladi. Shu sababli dizel yonilg‘ilari bo‘yicha standartlarda 
yonilg‘i tarkibidagi uglevodorodlarning kristallana boshlanishini 
(xiralashish harorati) va yonilg‘i harakatlanuvchanligining 
yo‘qolishini (qotish harorati) tavsiflovchi ko‘rsatkichlar 
kiritilgan. 
Xiralashish harorati 
bu tarkibida suv bo‘lmagan tiniq dizel 
yonilg‘isini sovitish jarayonida yonilg‘ining loyqalanishining 
(xiralashishi) dastlabki belgilari kuzatiladigan haroratdir. 
Bunda yonilg‘ining faza bo‘yicha bir jinsliligi yo‘qoladi. 
Yonilg‘ini xira lashishiga, yuqorida aytib o‘tilganidek, past 
haroratlarda yonilg‘i tarkibidagi yuqori haroratlarda eriydigan 
uglevodorodlar kristallarining paydo bo‘lishi sabab bo‘ladi. 
Yozgi dizel yonilg‘ilari uchun xiralashish harorati minus 5°C 
dan, qishki yonilg‘ilar uchun minus 25°C–minus 30°C dan 
yuqori bo‘lmasligi kerak. Agar yonilg‘i tarkibida suv bo‘lsa, u 
0°C dan minus 1°C gacha haroratdayoq xiralasha boshlaydi. 
Yonilg‘ining qotish haroratini aniqlashda 45° burchak 
ostida qiyalatib o‘rnatish mumkin bo‘lgan standart asbobdan 
foydalaniladi (3.2- rasm).