Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

J igard a uchatsilglitserollar sintezi. J ig ard a Z J P L P hosil 
boMishi va y o g M a rn in g boshqa to 'q im a la rg a tashilishi
Jigar glikoliz mahsulotlaridan y o g ‘ kislotalari sintezlanadigan 
asosiy a’ zo. Gepatotsitlar silliq ERida y o g ' kislotalar faollanadi 
va glitserol-3-fosfat bilan reaksiyaga kirishib y o g ‘ lar sintezida 
foydalaniladi. Y o g ‘ to‘ qimasidagi kabi bu yerda ham y o g ‘ lar sintezi 
fosfatid kislota hosil qilish orqali boradi. Jigarda sintezlangan 
y o g ‘ lar ZJPLPga joylashadi va qonga sekretsiya qilinadi.
ZJPLP tarkibiga y o g ‘ lardan tashqari xolesterol, fosfolipidlar 
va apo B-100 oqsil kiradi. Bu 11 536 aminokislotadan iborat juda 
uzun oqsil. Bir molekula apo B-100 iipoproteinning butun yuzasini 
qoplaydi.
ZJPLP jigardan qonga sekretsiyalanadi, ularga L P L X M ga ta 
sir qilgandek ta’ sir etadi. Y o g ‘ kislotalar to‘ qimalarga, xususan 
adipotsitlarga kiradi va y o g ‘ lar sintezida ishlati ladi. ZJPLPdan 
yog'lar L P L ta’ sirida ajralganda avval O ZLP ga, so‘ ngra Z P LPga 
aylanadi. ZPLPda asosiy lipid komponenti b o‘ lib xolesterol va 
uning efirlari hisoblanadi, shuning uchun Z P L P xolesterolni 
periferik hujayralarga yetkazib beruvchi lipoprotein hisoblanadi. 
l.ipoproteinlardan ajralgan glitserol qon orqali jigarga transport 
qilinadi va y o g ‘ lar sintezida yana qatnashishi mumkin.
Jigarda y o g ‘ kislotalar va y o g ia r sintezining tezligi ovqat 
tarkibiga b og‘ liq. A gar ovqatda 10% dan ortiq y o g ‘ bo‘ Isa, jigarda 
yo g‘ sintezlanish tezligi keskin pasayadi.
133

---

6.8. Y o g - to ‘ q im a s id a n y o g ‘ la r n in g sa rfla n ish i
Adipotsitlar (y o g ‘ lar to ‘ planadigan jo y ) asosan ten ostida teri 
osti y o g ‘ qavatini va qorin bo‘ shlig‘ ida katta va kichik charvini 
hosil qilib joylashgan. Postabsorbtiv davrda, ochlikda va faol 
jism oniy ish bajarganda y o g ‘ larning sarflanishi, ya’ ni glitserol va 
y o g ‘ kislotalarigacha parchalanishi sodir b o‘ ladi. Hujayra ichidaAi 
y o g ‘ ning gidrolizi gormonga sezgir uchatsilglitserollipaza ta’sirida 
boradi. Bu ferment glitserol birinchi atomidagi y o g ‘ kislotani ajratib 
diatsilglitserol hosil qiladi, so‘ ngra boshqa lipazalar uni glitserol va 
y o g ‘ kislotalarigacha gidrolizlaydi, ular qonga tushadi. Glitserol 
suvda eruvchi modda b o‘ lganligi sababli qonda erkin holda, y o g ‘ 
kislotalar (gidrofob molekulalar) esa plazma oqsili - albumin bilan 
kompleksda tashiladi (6.3-rasm).
Kapillyar qon tomiri devori
K ap illyar qon tomiri devori
X ilom ik ro n la r
Q o ld iq
xilom ikron lar
Z J P L P
Glyukoza 
TA G
D A F
Gliserol-3-fosfat'
Lipoproteinlipai
r c o o h
~ R
c o
-
S K o A
Adiposit