Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Y o g ‘ kislotalarning co-oksidlanishi
145

---

reaksiya natijasida kisloroddan olinadi, u o ‘ z ichiga sitoxrom P-450 
va elektron donori N A D F H ni oigan. Bunday turdagi reaksiyalarni 
k o‘ p funksiyali oksidazalar boshqaradi. Keyin w-uglerodga yana 
2 ferment ta’ sir etadi: alkogoldegidrogenaza gidroksil g ‘ ruhni 
aldegidgacha oksidlaydi, aldegiddegidrogenaza esa aldegid g ‘ ruhini 
karbon kislotasigacha oksidlaydi, natijada har bir uchda karboksil 
g ‘ ruh tutgan y o g ‘ kislotasi hosil b oia d i. Bu bosqichda uchlardan 
har biri molekula mitoxondriyaga kirishi hamda P-oksidlanishga 
odatdagi y o ‘ l bilan uchrashi uchun koferment A ni bog lab olishi 
mumkin. «Ik k i uchga» ega bo‘ lgan y o g ‘ kislotalari P-oksidlanish 
siklini o ‘ tganda dikarbon kislotalar, masalan qahrabo kislotasini 
hosil qiladi, u esa uch karbon kislotalar sikliga kiradi va adipin 
kis Iotas iga ay lañad i.
6.10. Keton tanachalari m etabolizmi
Insonlar va k0 pchilik boshqa sut emizuvchilarda jigarida, y o g ‘ 
is ota ar¡ning oksidlanishida hosil bo‘ lgan atsetil-CoA yoki uch ar on 
islotalari sikliga tushishi, yoki boshqa to‘ qimalarga eksport qi is uchun 
«keton tanachalariga» - atseton, atsetoatsetat va D-p- gidroksibutiratga 
aylanishi mumkin. Boshqa keton tanachalariga nisbatan kam 
miqdorda hosil bo‘ ladigan atseton bugianib ketadi. Atsetoatsetat 
va D-P-gidroksibutirat qon bilan to‘ qimalarga yetkaziladi, jigardan 
tashqari barcha to ‘ qimalarda atsetil-CoA ga aylanadi va uch 
karbon kislotalar siklida oksidlanadi. T o ‘ qimalarga, skelet va yurák 
mushagi, buyrakning po‘ stloq qismiga keton tanachalari energiya 
beradi. Energiya manbayi sifatida faqat glyukozadan foydalanadigan 
miya ochlikda atsetoatsetat va D-p-gidroksibutiratdan foydalanishga 
moslashadi. Jigarda keton tanachalarini hosil qilish va jigardan 
tashqari to ‘ qimalarga eksportlash, gepatotsitlarda atsetil-CoA uch 
karbon kislotalar siklida oksidlanmagan holatlarda, jigarda y o g ‘ 
kislotalarini to ‘ xtovsiz oksidlanish imkonini beradi.
Atsetoatsetat 
hosil 
boiishining 
birinchi 
bosqichi jigarda 
kechadi 
va tiolaza 
katalizlaydigan 
2 
molekula 
atsetil-CoA 
kondensatsiyalanishidan iborat bo‘ ladi (6.7-rasm); bu p-oksidlanish 
oxirgi bosqichining qaytarilishidir:
146

---

o