Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

1 150-
C
I,™
§100
3
O
2 
3 
4 
Vaqt, soat
SogM om odamda (1) va qandli diabetda (2) 
glyukozaga tolerantlikni aniqiash
304

---

1. 
Kortizol mushaklarda va boshqa to‘qim alarda (jigardan 
tashqari) oqsillar sintezlanishini juda kuchli tormozlaydi. Buning 
natijasida to‘qim alar bilan qondagi aminokislotalar konsentratsiyasi 
ortadi va ular jig a r bilan buyraklardagi glyukoneogenez uchun 
sarflanishi mumkin.
2. 
Jigarda kortizol oqsillar sintezini Jumladan, glyukoneo- 
genezda ishtirok etuvchi fermentlar (fosfoenolpiruvat-karbok- 
sikinaza, 
tirozi- 
naminotransferaza, 
triptofanpirrolaza, 
serin- 
treonindegidrataza) sin- tezini kuchaytiradi. Gepatotsitlarda bu 
fermentlar miqdori bir necha barobar ko‘payishi mumkin bo‘ lib, 
shunga yarasha glyukoneogenez tezligi ham ortadi.
Qondagi glyukoza konsentratsiyasining pasayishi glyukoneo- 
genezni stimullovchi signal bo‘ lib xizmat qiladi. Biroq, bu signal 
buyrak usti bezlariga to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri ta’sir etmasdan, balki boshqa 
signallar zanjiri orqali ta’sir o‘tkazadi (11.5-rasm).
11.5-rasm.
K ortizol sekretsiyasining boshqarilishi
M arkaziy nerv sistemasining nazorat etuvchi mexanizmlari 
qondagi glyukoza konsentratsiyasi pasayishiga javoban gipotalamus 
hujayralaridan kortikotropin-liberin ajralib chiqishini stim ullaydi. 
Liberin neyron o‘ simtalari bo‘ylab gipofizga o‘tadi, bu yerda 
kortikotropin 
(adrenokortikotrop 
gormon) 
ajralib 
chiqishini 
kuchaytiradi. Kortikotropin 39 aminokislota qoldig‘ idan tuzilgan 
peptidli gormondir. U qonga tushib, buyrak usti bezlari po‘stloq qismi 
hujayralari membranalarining maxsus reseptorlari bilan bog‘ lanadi